تفاوت بین UI و UX چیست؟

این سؤال معمولاً برای افرادی پیش می‌آید که این دو عبارت را در کنار هم شنیده‌اند و شاید فکر کنند این دو موضوع از نظر مفهوم نیز باید بسیار به هم شبیه باشند اما بهتر است بدانید که این دو حوزه کاری کاملاً جدا از یکدیگر تلقی می‌شوند و برای انجام هرکدام به یک متخصص نیاز است.

یکی از دلایلی که این دو اسم را در اکثر مواقع با یکدیگر به کار می‌بریم این است که انجام هردوی آن‌ها ضروری است و باید به‌صورت پایاپای انجام شود. از طرفی هر دو تیم عملیاتی برای رسیدن به هدف خود، به تیم مقابل وابسته است و باید یک پروژه را با کمک یکدیگر به اتمام برسانند اما این موضوع به معنی یکسان بودن این کارها نیست.

مهم‌ترین نکته‌ای که باید در ذهن داشته باشید این است که تمام تلاش نیروها در این دو بخش، ایجاد احساس آسودگی و رضایت در مخاطبین است و هرکدام به شیوه‌ای در این موضوع سهیم هستند. در ادامه این مقاله به بررسی هرکدام از این حوزه‌های کاری می‌پردازیم و در انتها تفاوت‌ها و شباهت‌های UI و UX را با یکدیگر تحلیل می‌کنیم.

توضیح مختصری در مورد UI و UX

UX یا همان User Experience اشاره به تجربه کاربری و UI یا همان User Interface اشاره به رابط کاربری داشته و این دو عبارت وابسته به همدیگر هستند. رابط کاربری عموماً با تعامل بین کاربران و سیستم‌های رایانه‌ای، نرم‌افزار و برنامه‌های مختلف سروکار دارد؛ درحالی‌که UX عموماً با تجربه کلی کاربر از یک نام تجاری، محصول و خدمات آن سروکار دارد.

به‌عنوان‌مثال، در UI یا رابط کاربری بیشتر تمایل داریم تا با ویژگی‌های یک دستگاه که کاربر با آن‌ها به‌صورت مستقیم ارتباط برقرار می‌کند، کار کنیم. صفحه‌نمایش باز شده برای مخاطب، دکمه‌های موجود در هر بخش، ویژگی‌های موجود در جابجایی میان صفحات مثال‌هایی از کاربردهای رابط کاربری هستند.

در UX یا تجربه کاربری، کار ما به‌صورت جامع‌تر انجام می‌شود. ما در UX به بررسی و انجام کارهایی که کاربر از ابتدا تا انتها در محیط موردبحث ممکن است تجربه کند، می‌پردازیم. مردم اغلب UI و UX را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند؛ زیرا این دو مفهوم از نظر کارکرد و بستر انجام آن‌ها به هم نزدیک هستند و در یک پروژه با یکدیگر پیش می‌روند.

رابط کاربری بخش مهمی از تجربه کلی کاربر است زیرا بخشی از خود دستگاه، وب‌سایت، فروشگاه و... بوده که کاربر قرار است بیشتر با آن ارتباط برقرار کند و تمامی چیزهایی که می‌بیند و تمام تعاملی که با سیستم شما خواهد داشت را از طریق رابط کاربری انجام می‌دهد، اما این موضوع کل تجربه کاربر را در یک وب‌سایت یا پلتفرم پوشش نمی‌دهد.

 اگر بخواهیم مفهوم کلی این دو عبارت را باهم مقایسه کنیم، می‌توان مثال معروف UI و UX و مقایسه آن‌ها با رستوران را بررسی کرد. اگر رابط کاربری در یک رستوران را بتوان به بشقاب، دیگر ظروف و لیوان‌ها و دستمال تشبیه کرد که مشتری به‌صورت واقعی و مستقیم با آن‌ها تعامل دارد، UX همان نورپردازی محیط رستوران، موسیقی محیطی و خدمات مشتری و علامت‌های راهنما در محیط این رستوران است که تجربه صرف یک وعده غذایی را برای شما آسان‌تر و لذت‌بخش‌تر می‌کند.

درک تفاوت بین دو مفهوم UI و UX بسیار مهم است، مخصوصاً اگر به کار کردن به‌صورت تخصصی در یکی از این حوزه‌ها علاقه‌مند باشید یا اینکه قصد داشته باشید تا در محیطی کار کنید که بخشی از آن با این دو حوزه تعامل مستقیم داشته باشد. هرکدام از این بخش‌ها به مجموعه مهارت‌های متفاوتی نیاز دارند و به افرادی با توانایی‌ها و تخصص‌های مختلف در آن‌ها نیاز است.

UX یا همان تجربه کاربری چیست؟

User Experience به تجربه کلی کاربران هنگام تعامل با یک محصول اشاره دارد و در این حوزه تمرکز دارد. بخشی از این فرآیند به جمع‌آوری اطلاعات از نحوه برخورد کاربران با یک محصول خاص (محصول فیزیکی، یک وب‌سایت، خدمات خاص یا...) می‌پردازد و در جهت بهبود این تعامل عمل می‌کند. استفاده از محصولاتی که با در نظر گرفتن تجربه کاربری افراد قبلی طراحی شده‌اند، بسیار آسان‌تر است و تجربه مثبتی را در خاطر کاربر ثبت می‌کند.

تجربه کاربری فقط به دستورالعمل‌ها جهت سهولت استفاده از یک محصول نمی‌پردازد، بلکه تمامی جنبه‌های احساسی که ممکن است بتواند کاربر با آن ارتباط برقرار کند را نیز در برمی‌گیرد. تجربه کاربری، احساساتی که کاربر در هنگام استفاده از محصول دارد را نیز در نظر گرفته و سعی می‌کند این رابطه را هرچه بهتر بهبود دهد.

UX فقط به کاربردهای عملی مربوط به یک سیستم محدود نمی‌شود و به تجربه کلی کاربر از یک برند مربوط می‌شود؛ از ابتدایی‌ترین مسائل گرفته تا آخرین موضوعی که ممکن است کاربر با آن برخورد داشته باشد. برای داشتن یک تجربه کاربری مثبت و انجام یک طراحی مفید، درک کاربر و نیازهایی که در زمان مراجعه به محصول ما دارد و همچنین هدف اصلی او از استفاده محصول و خدمات ما بسیار مهم است و باید مشکلات احتمالی آن‌ها در برخورد با سیستم را پیشاپیش حدس زده و در طراحی در نظر گرفت.

در طراحی‌های مربوط به فضای وب نیز موضوع UX بسیار حائز اهمیت بوده و سعی می‌شود کاربر تا جای ممکن بتواند به‌راحتی و سهولت به هدف خود برسد. برای تحقق این موضوع سوال‌هایی اساسی وجود دارد که یک متخصص UX در هنگام طراحی از خود می‌پرسد. به‌طور مثال در یک وب‌سایت فروشگاهی آیا مخاطب می‌تواند به‌راحتی محصول موردنظر را پیدا کند؟ آیا کاربر می‌تواند به‌سادگی در بین صفحات مختلف سایت حرکت کند؟ آیا برای انجام خرید نهایی تمامی مراحل موردنیاز به ترتیب مناسبی طی خواهد شد یا کاربر دچار سردرگمی می‌شود؟

این‌ها سؤالات بنیادی و مهمی است که بسته به نوع محصول و شناختی که از کاربران بالقوه خود داریم، باید برای خود طرح کنیم و به‌صورت مرحله‌به‌مرحله به‌تمامی سناریوهای ممکن پاسخ دهیم. هرچه در این کار دقیق‌تر عمل کنیم و عوامل مختلف بیشتری را در آن حساب کنیم، کاربران و مخاطبین موردنظر ما بهتر می‌توانند با محصول ارتباط برقرار کنند و درنتیجه برای ما نیز سود و اثربخشی بیشتری خواهند داشت.

تمامی تلاش‌های ما درزمینهٔ طراحی تجربه کاربری ممکن است موفق یا ناموفق باشد. برای بهبود این موضوع نیاز است تا در زمینه‌های خاصی مانند مدیریت پروژه، تحقیقات مربوط به کاربر، معماری اطلاعات سیستم، طراحی‌های بصری مرتبط، ایجاد استراتژی محتوا و تجزیه‌وتحلیل رفتار مصرف‌کننده مهارت بیشتری پیدا کنیم تا فعالیت‌های ما اثربخشی بیشتری پیدا کند.

UX؛ از گذشته تا امروز

مفهوم تجربه کاربری یک مفهوم جدید و تازه نیست که از قبل با آن ناآشنا باشیم. از قدیم برای ساخت هر محصولی که قرار بود در دسترس افرادی غیر از تولیدکننده آن باشد، ایده‌هایی جهت استفاده آسان‌تر و همین‌طور رفع مشکلات پیش‌آمده با استفاده از بازخورد دیگر افراد مطرح‌شده و طراحی محصولات دوباره انجام می‌شده است.

تا امروز این رویه ادامه پیدا کرده و در حال حاضر برای بررسی تمامی محصولات، خدمات، وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی بر بستر اینترنت نیز این طراحی‌ها انجام می‌شود. همان‌طور که گفته شد هدف اصلی طراحی‌های تجربه کاربر در جهت بهبود و تسهیل استفاده مصرف‌کنندگان بوده و همه افراد مشغول در این صنعت تمرکز خود را به شناخت مخاطبین و بهینه‌سازی محصولات مرتبط با آن‌ها معطوف کرده‌اند.

UI یا همان رابط کاربری چیست؟

وقتی می‌خواهیم به بحث رابط کاربری وارد شویم و به عملکردهای یک تیم UI در مقابل مهارت‌های نفرات متخصص UX نگاهی می‌اندازیم، متوجه می‌شویم که User Interface یک‌رویه فنی‌تری در مقابل تجربه کاربری داشته و سعی دارد تا تعامل بین مردم یا کاربران را با سیستم‌ها و محصولات موردنظر ما بهینه‌سازی کند.

در حوزه UI به پیش‌بینی نیازهایی که کاربران ممکن است با آن روبرو باشند می‌پردازیم و سعی می‌کنیم ابزارها و مسیرهایی که از قبل و با توجه به تجربه کاربری آن‌ها را مشخص کرده‌ایم را به بهترین شکل در اختیار کاربر بگذاریم و مطمئن شویم که آن‌ها می‌توانند به‌راحتی آن‌ها را پیداکرده و از آن‌ها استفاده کنند.

UI و UX با یکدیگر تعامل غیرقابل‌انکاری دارند و نمی‌توان برای انجام یک پروژه فقط یکی از آن‌ها را مدنظر قرار داد و برای پیشبرد هرکدام، به دیگری نیز نیاز خواهیم داشت. در طراحی رابط کاربری از انواع طراحی‌های بصری و گرافیکی، معماری اطلاعات کاربران و طراحی تعاملات کاربران استفاده می‌کنیم. UI تمام کارها و فعالیت‌هایی است که در راستای طراحی رابط‌های مختلف برای کمک هرچه بیشتر به تجربه بهتر و مفیدتر کاربر برمی‌گردد. یک گروه طراحی رابط کاربری با استفاده از انواع نمادها، دکمه‌ها، عناصر بصری، رنگ‌ها و طراحی واکنش گرا سعی می‌کند تعامل با دستگاه‌های دیجیتالی را تا حد امکان بصری و قابل‌فهم کرده تا کاربر بتواند به‌راحتی مسیر موردنظر خود را پیداکرده و به اطلاعات موردنظر خود دست پیدا کند.

طراحان UI همیشه سعی می‌کنند تا آسان‌ترین و قابل‌فهم‌ترین طراحی‌ها انجام شود تا از ایجاد هرگونه بدفهمی جلوگیری شود. به‌طور مثال با ایجاد یک نقشه کلی برای یک سایت و پیاده‌سازی وب‌سایت بر اساس آن و استفاده از تمامی ابزارها در جهت شفاف‌سازی مسیرها و استفاده از نمادهای مختلف برای هدایت کاربر در میان این صفحات یکی از اولیه‌ترین اقدامات این افراد است.

بهترین و مؤثرترین اصول ابتدایی که درزمینهٔ طراحی رابط کاربری باید به آن توجه داشت، این موارد اساسی است:

• حفظ سادگی در طراحی‌ها
• سازگار بودن طراحی با دانش و تجربه مخاطبین
• به‌روز بودن طراحی‌ها

نگاهی به گذشته UI

درگذشته بیشترین کاربرد رابط کاربری در طراحی‌های بصری محصول به چشم می‌خورد که زیاد نیز نمی‌توان از آن تعریف کرد. زمانی که کامپیوترها پا به صحنه گذاشتند و راه خود را در زندگی‌های شخصی و تجارت باز کردند، همه ما تنها با خط‌های دستوری روبرو بودیم و خبری از طرح‌های گرافیکی نبود.

باگذشت زمان و نیاز روزافزون مردم به استفاده از کامپیوترها و تبدیل شدن این سیستم‌ها به محصولاتی جهت فروش و عرضه، خدمات رابط کاربری در عرصه تکنولوژی نیز قدرت گرفته و با تبدیل کردن دستورات کد مانند گذشته به رابط‌های قابل‌فهم و آسان‌تر گرافیکی، کار را برای اکثر مردم در استفاده از سیستم‌های کامپیوتری بسیار ساده ساخت.

توانایی ما در استفاده هرچه راحت‌تر از سیستم‌های ارتباطی و بهبود شبکه آموزش، همگی مدیون خدمات طراحان رابط کاربری بوده که باعث رونق گرفتن این صنعت و دسترسی همه به دنیای آزاد اطلاعات شده‌اند.

UI و UX از چه جنبه‌هایی به یکدیگر شباهت دارند؟

باید گفت عمده‌ترین شباهتی که هرکس می‌تواند به آن اشاره کند، بحث تأثیرگذاری این طراحی‌ها بر مخاطب است. درست است که هرکدام با روش‌های مختلفی بر مخاطب خود اثر می‌گذارند اما درنهایت همه تلاش متخصصان این حوزه‌ها این است که مخاطب را به هدف خود برسانند. یکی از این حوزه‌ها بر تجربه کلی مخاطب تمرکز می‌کند و دیگری با توجه به تعاملاتی که مخاطب با رسانه‌های مختلف دیداری و شنیداری خواهد داشت، توجه می‌کند.

طراحی تجربه کاربری یک زمینه کاری بسیار گسترده‌ای است و طراح‌های UX معمولاً بینش بسیار مناسبی برای طراحی رابط کاربری خواهند داشت و می‌توانند متخصصان UI را به‌خوبی در این زمینه راهنمایی کنند. می‌توان گفت یک طراحی رابط کاربری خوب و مناسب از دل نتایج و تحقیقات تجربه کاربری به وجود می‌آید.

تفاوت‌های میان UI و UX

درحالی‌که UX و UI به هم مرتبط هستند و اشتراکات و وجوه مشابهی دارند، چند تفاوت کلیدی بین آن‌ها وجود دارد. اولین مورد این است که طراح UI به‌طور خاص با دستگاه‌های دیجیتال و توانایی مردم در استفاده از آن‌ها سروکار دارد؛ درحالی‌که تجربه کاربر یا همان UX اصطلاحی است که به‌طور گسترده‌تری با یک نام تجاری، محصول یا خدمات مرتبط شده و سعی در بهبود خود آن مورد دارد. رابط کاربری اغلب درزمینهٔ دستگاه‌ها استفاده می‌شود اما تجربه کاربر لازم نیست در مورد محصولات دیجیتال باشد و می‌توان در تمامی عرصه‌ها آن را مورد توجه قرار داد.

 تفاوت دیگری که بین UI و UX وجود دارد این است که User Experience بیشتر به بعد احساسی و منطقی پشت یک محصول مربوط می‌شود، درحالی‌که UI بیشتر به‌ظاهر محصول یا وب‌سایت می‌پردازد. به‌عنوان‌مثال، ممکن است یک وب‌سایت از نظر طرحی ظاهری عالی به نظر برسد اما استفاده از آن برای کاربران بسیار سخت باشد، یعنی رابط کاربری عالی اما UX وحشتناک، یا اینکه این اتفاق ممکن است کاملاً برعکس باشد.

تفاوت عمده دیگری که دراین‌بین وجود دارد این است که طراحان UI در مقابل طراحان UX از مجموعه مهارت‌های متفاوتی برخوردار بوده و شرایط کاری متفاوت‌تری دارند و معمولاً نمی‌توان از یکی از آن‌ها به‌جای شخص مقابل استفاده کرد.

در پروژه‌های مختلف معمولاً مرسوم است که طراح UX کار خود را زودتر آغاز کرده و تحقیقات گسترده خود را درزمینهٔ کاربران برای پیدا کردن اطلاعات لازم و درک اهداف و نقاط اتصال آن‌ها با محصول آغاز می‌کند. آن‌ها معمولاً کل مسیر حرکت و احتمالات کاربر را ترسیم کرده و راه‌حل‌هایی را برای بهبود مشکلات پیش رو بیان می‌کند. در مقابل طراح UI با استفاده از نتایج و یافته‌ها و توصیه‌های گفته شده، UX را به یک حالت زنده و قابل‌مشاهده تبدیل می‌کند.

نتیجه‌گیری

درنهایت با شناخت هرکدام از حوزه‌های کاری UI و UX متوجه شدیم تفاوت‌های این دو موضوع با یکدیگر قابل‌مشاهده‌اند اما به دلیل تعامل سازنده این دو مبحث با یکدیگر، عموماً افراد در تفکیک این دو موضوع به مشکل برمی‌خورند.

با افزایش خدمات به مشتریان و مصرف‌کنندگان، صنعت رابط کاربری و تجربه کاربری نیز دچار تحولات بیشتری شده و این حوزه‌ها بیش‌ازپیش به سمت تخصصی‌تر شدن پیش می‌روند و شاید دیگر بتوان گفت که انجام هر دو کار توسط یک نفر به‌سختی ممکن است. این موضوع نشان‌دهنده وسعت اطلاعات و مهارت‌های موردنیاز هر حوزه است.

ما برای انجام هر پروژه به نحو احسن نیاز به طراحان هر حوزه داریم تا با تمرکز بر UX بتوانیم بهترین و سازگارترین متدهای روز را برای مشتریان خود پیاده‌سازی کنیم و نحوه نمایش آن را با کمک UI به زیباترین و خلاقانه‌ترین حالت ممکن تبدیل نماییم.