تفاوت‌های کلیدی بین زبان‌های برنامه‌نویسی PHP و Python

در دنیای امروز، زبان‌های برنامه‌نویسی مختلفی برای توسعه وب‌سایت‌ها و نرم‌افزارها وجود دارد که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در این میان، زبان‌های برنامه‌نویسی PHP و پایتون از محبوب‌ترین و پرکاربردترین زبان‌های سمت سرور هستند. هر دو زبان با توجه به قابلیت‌های متنوع و امکاناتی که برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌کنند، در پروژه‌های کوچک و بزرگ به کار گرفته می‌شوند. PHP، با قدمتی طولانی، همچنان انتخاب اول بسیاری از توسعه‌دهندگان وب برای ساخت وب‌سایت‌ها و سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS) است. 

از سوی دیگر، پایتون با ساختار ساده، کتابخانه‌های گسترده و تطبیق‌پذیری بالا، به‌سرعت توانست جایگاه ویژه‌ای در بین برنامه‌نویسان پیدا کند. در این مقاله، ابتدا به بررسی هر یک از این زبان‌ها خواهیم پرداخت، ویژگی‌ها و کاربردهای آن‌ها را بیان کرده و در نهایت به مقایسه این دو زبان قدرتمند می‌پردازیم. 

 

زبان برنامه‌نویسی پایتون چیست؟

زبان برنامه‌نویسی پایتون برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ معرفی شد و به‌طور خاص با هدف ارائه زبانی نزدیک‌تر به تفکر انسانی طراحی شد. این زبان به خاطر نحو ساده و قابل فهم خود، به‌سرعت در میان توسعه‌دهندگان محبوبیت پیدا کرد و امروزه به یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی برجسته و پرکاربرد تبدیل شده است. پایتون، به‌عنوان یک زبان مفسری و شیءگرا، به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که به‌راحتی کدهای خود را نوشته و درک کنند. این زبان به دلیل ویژگی‌هایی نظیر سادگی، خوانایی بالا و انعطاف‌پذیری، به‌ویژه در پروژه‌های مختلف مانند توسعه وب، علم داده، و هوش مصنوعی، به گزینه‌ای مناسب تبدیل شده است.

پایتون چیست؟موارد استفاده از زبان برنامه نویسی Python

موارد استفاده از پایتون کدام است؟

پایتون یکی از انعطاف‌پذیرترین و پرکاربردترین زبان‌های برنامه‌نویسی است که در حوزه‌های متنوعی مانند توسعه وب‌سایت‌ها و نرم‌افزارها، اتوماسیون، تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین استفاده می‌شود. از آنجایی که یادگیری این زبان ساده و روان است، نه‌تنها توسط برنامه‌نویسان حرفه‌ای، بلکه توسط افرادی در حوزه‌های مختلف مانند حسابداری، تحقیقات علمی و حتی مدیریت برای انجام کارهای روزمره به کار گرفته می‌شود. این توانایی پایتون در پاسخگویی به نیازهای مختلف، آن را به یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی جهان تبدیل کرده است.

با پایتون چه کارهایی می‌توانید انجام دهید؟

در ادامه، به برخی از موارد پرکاربرد استفاده از پایتون اشاره می‌کنیم:

تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و یادگیری ماشین

پایتون یکی از زبان‌های اصلی در حوزه علوم داده و یادگیری ماشین است. با استفاده از کتابخانه‌های پیشرفته‌ای مانند NumPy، Pandas، Scikit-Learn و TensorFlow، می‌توانید تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، ایجاد مدل‌های پیش‌بینی و انجام پروژه‌های پیچیده هوش مصنوعی را انجام دهید. این ویژگی پایتون را به ابزاری قدرتمند برای دانشمندان داده و تحلیل‌گران تبدیل کرده است.

توسعه وب

با کمک فریم‌ورک‌های محبوبی مانند Django و Flask، توسعه‌دهندگان می‌توانند وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های تحت وب را به‌سرعت ایجاد و پیاده‌سازی کنند. فریم‌ورک Django به‌ویژه به دلیل قابلیت‌های گسترده و امنیت بالا، در ساخت وب‌سایت‌های پیچیده مورد توجه قرار گرفته است.

اتوماسیون یا اسکریپت‌نویسی

پایتون برای اتوماسیون وظایف تکراری بسیار کاربردی است. با نوشتن اسکریپت‌های ساده، می‌توانید وظایفی مانند خواندن فایل‌ها، ارسال ایمیل‌ها، مدیریت فایل‌های سیستمی، استخراج داده‌ها از وب و موارد دیگر را به‌طور خودکار انجام دهید.

تست نرم‌افزار و نمونه‌سازی

پایتون به دلیل ساختار ساده و کتابخانه‌های قوی خود، به‌طور گسترده در تست نرم‌افزار و نمونه‌سازی (Prototyping) مورد استفاده قرار می‌گیرد. تست خودکار نرم‌افزار با استفاده از کتابخانه‌هایی مانند unittest و pytest، به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا نرم‌افزارهایی با کیفیت بالا و بدون خطا ارائه دهند.

کارهای روزمره

پایتون نه‌تنها در پروژه‌های بزرگ، بلکه در انجام کارهای روزمره نیز کاربرد دارد. بسیاری از افراد غیر برنامه‌نویس، از پایتون برای مدیریت مالی، تحلیل داده‌ها، سازمان‌دهی اطلاعات و حتی بازی‌سازی ساده استفاده می‌کنند. سادگی و انعطاف‌پذیری پایتون به افراد کمک می‌کند تا مشکلات و نیازهای خود را به‌سرعت حل کنند.

 

PHP چیست؟

زبان PHP (مخفف Hypertext Preprocessor) یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی برای توسعه وب‌سایت‌ها و نرم‌افزارهای مبتنی بر وب است. این زبان در سال ۱۹۹۴ توسط راسموس لردورف معرفی شد. در ابتدا، PHP به‌عنوان یک ابزار ساده برای مدیریت صفحات شخصی (Personal Homepage) طراحی شده بود؛ اما با گذشت زمان و تغییرات متعدد، این زبان به شکل پیشرفته‌تری درآمد و به‌طور رسمی به Hypertext Preprocessor تغییر نام داد.

PHP در طول سال‌ها به دلیل ویژگی‌هایی همچون سادگی، انعطاف‌پذیری و کارایی بالا، به یکی از پرکاربردترین زبان‌های برنامه‌نویسی در دنیای وب تبدیل شده است. بر اساس تحقیقات انجام‌شده توسط سایت W3Techs، تقریباً ۷۹ درصد از وب‌سایت‌های فعال در جهان از این زبان استفاده می‌کنند. این گستردگی استفاده نشان‌دهنده قدرت و توانایی PHP در توسعه برنامه‌های متنوع وب است. PHP نه‌تنها برای ساخت وب‌سایت‌های بزرگ و معروفی مانند فیس‌بوک به کار گرفته شده است، بلکه در ایجاد سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS) محبوبی همچون وردپرس، دروپال و شاپیفای نیز نقش کلیدی داشته است.

PHP چیست؟ آشنایی با کاربردهای زبان پی اچ پی

کاربرد زبان PHP

PHP به‌طور ویژه برای ایجاد و توسعه بخش‌های سمت سرور (Server-side) وب‌سایت‌ها طراحی شده است. وظیفه اصلی این زبان مدیریت و پردازش درخواست‌های سرور است، که به ساختار و عملکرد بخش بک‌اند (Back-end) وب‌سایت‌ها کمک می‌کند. در این راستا، PHP برای ایجاد صفحات وب پویا، ارتباط با پایگاه‌های داده، مدیریت سشن‌ها و کوکی‌ها، ارسال ایمیل، رمزگذاری داده‌ها و بسیاری وظایف دیگر به کار می‌رود. انعطاف‌پذیری و قدرت PHP به آن اجازه می‌دهد تا در پروژه‌های مختلف، از سیستم‌های مدیریت محتوا و وبلاگ‌ها گرفته تا برنامه‌های تحت وب پیچیده و فروشگاه‌های آنلاین، استفاده شود. این زبان امکان ایجاد وب‌سایت‌ها و برنامه‌های مقیاس‌پذیر و سفارشی را فراهم می‌کند و با اکثر پایگاه‌های داده و سرورهای وب سازگار است.

از آنجایی که PHP متن باز و رایگان است، توسعه‌دهندگان از سراسر جهان به آن دسترسی دارند و می‌توانند بر روی پروژه‌های خود بدون نگرانی از هزینه‌های اضافی کار کنند. جامعه بزرگ توسعه‌دهندگان PHP نیز با ارائه ابزارها، فریم‌ورک‌ها (مانند Laravel و Symfony) و کتابخانه‌های متعدد، به توسعه و بهبود مستمر این زبان کمک کرده‌اند.

 

ویژگی‌های اصلی PHP

مدیریت فرم‌ها و ورودی‌ها: با استفاده از PHP، می‌توان اطلاعات دریافتی از فرم‌ها را به‌سادگی پردازش کرد. این زبان به شما امکان می‌دهد محتوای صفحات وب را بر اساس داده‌های ورودی به‌صورت پویا ایجاد کنید. برای مثال، فرم‌های ثبت‌نام کاربران و بخش‌های جستجو در وب‌سایت‌ها به‌راحتی با PHP قابل پیاده‌سازی هستند.

کار با پایگاه داده‌ها: PHP می‌تواند با انواع پایگاه‌های داده مانند MySQL، PostgreSQL و SQLite ارتباط برقرار کند. این قابلیت امکان ذخیره‌سازی، به‌روزرسانی، حذف و بازیابی اطلاعات را به‌شکل کارآمد فراهم می‌کند و به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا با استفاده از کوئری‌های ساده و پیشرفته، با داده‌ها تعامل داشته باشند.

مدیریت کوکی‌ها و سشن‌ها: با استفاده از PHP، امکان ارسال و دریافت کوکی‌ها و همچنین مدیریت سشن‌های کاربری فراهم می‌شود. این ویژگی برای حفظ وضعیت کاربران و پیگیری اطلاعات آن‌ها (مانند ورود به حساب کاربری و تنظیمات شخصی‌سازی‌شده) بسیار مفید است و به شما کمک می‌کند تا تجربه کاربری بهتری را در وب‌سایت خود ایجاد کنید.

ارسال ایمیل: یکی از امکانات جذاب PHP، ارسال ایمیل‌های مختلف است. شما می‌توانید برای کاربردهای مختلفی مانند تأیید ثبت‌نام، اطلاع‌رسانی‌ها، بازیابی رمز عبور و تبلیغات، ایمیل‌های سفارشی ارسال کنید. این ویژگی برای تعامل مؤثر با کاربران و بهبود تجربه آن‌ها اهمیت بالایی دارد.

امنیت: PHP ابزارهای متعددی برای رمزگذاری و محافظت از داده‌های کاربران ارائه می‌دهد. به‌عنوان مثال، می‌توان داده‌های حساس مانند رمزهای عبور را رمزگذاری کرده و از حملات مختلفی مانند SQL Injection و Cross-Site Scripting (XSS) جلوگیری کرد. به همین دلیل، PHP یکی از زبان‌های امن و قابل اعتماد برای توسعه برنامه‌های تحت وب به شمار می‌رود.

 

نقاط مشترک بین Python و PHP

هر دو زبان PHP و Python از ویژگی‌های مشترکی برخوردارند که شامل موارد زیر می‌شود:

• زبان‌های تفسیری: هر دو زبان تفسیری هستند، به این معنی که به‌طور مستقیم از کد منبع اجرا می‌شوند و نیازی به کامپایل مجدد ندارند.

• سطح بالا و دارای انواع پویا: این زبان‌ها سطح بالا هستند و از انواع داده‌ای پویا استفاده می‌کنند که به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد بدون نیاز به تعریف صریح نوع داده‌ها، برنامه‌نویسی کنند.

• متن باز: هر دو زبان متن باز هستند، به‌جز زمانی که محصولات تجاری خاصی برای PHP توصیه می‌شود.

• پشتیبانی از جوامع توسعه‌دهنده: هر دو زبان از جوامع بزرگ و فعال توسعه‌دهنده برخوردارند که به ارائه مستندات، پشتیبانی و توسعه ابزارهای جدید کمک می‌کنند.

• یادگیری آسان: یادگیری این زبان‌ها نسبت به زبان‌هایی مانند جاوا و Perl ساده‌تر است.

• توسعه آسان با C/C++ و Java: هر دو زبان امکاناتی برای توسعه افزونه‌ها و ماژول‌های نوشته شده به زبان‌های C، C++ و Java فراهم می‌کنند.

• قابلیت حمل بالا: این زبان‌ها به‌راحتی بر روی پلتفرم‌های مختلف بدون نیاز به کامپایل مجدد اجرا می‌شوند.

• پشتیبانی از متغیرهای آرگومان توابع: هر دو زبان از متغیرهای آرگومان توابع پشتیبانی می‌کنند.

• قابلیت آزادسازی آبجکت‌های فعال: هر دو زبان قابلیت آزادسازی آبجکت‌های فعال را دارند.

 

ویژگی‌های PHP که پایتون ندارد

PHP ویژگی‌های خاصی دارد که در پایتون وجود ندارد، از جمله:

• عبارت ‘switch’ و حلقه ‘do … while’: این دستورات در PHP وجود دارند ولی در پایتون وجود ندارند.

• عملگرهای تخصیص و افزایش/کاهش: PHP از عملگرهای تخصیص و افزایش/کاهش پشتیبانی می‌کند که در پایتون به‌عنوان عبارت‌های خاصی وجود دارند.

• عملگر/عبارت سه‌تایی: PHP از عملگر سه‌تایی (… ? … : …) پشتیبانی می‌کند.

• نام‌گذاری توابع: PHP اجازه می‌دهد که توابع با نام‌های متنوع و خاصی ایجاد شوند.

• محیط مصلحتی: PHP دارای محیط‌های پیش‌فرضی است که به‌طور گسترده نصب می‌شود.

• ارجاع‌ها: PHP از ارجاع‌های خاصی مانند a =& $b$ استفاده می‌کند که تغییرات در متغیر b$ را به a$ نیز منتقل می‌کند.

• آرایه‌ها و لیست‌ها: PHP از یک نوع آرایه استفاده می‌کند که به‌عنوان لیست و دیکشنری عمل می‌کند.

• ویژگی‌های خصوصی و عمومی: PHP از تغییرات خصوصی، محفوظ و عمومی برای متدها و خواص پشتیبانی می‌کند.

• تغییرات انتزاعی و نهایی: PHP از تغییرات انتزاعی و نهایی برای کلاس‌ها و متدها پشتیبانی می‌کند.

• اینترفیس‌ها: PHP از اینترفیس‌ها پشتیبانی می‌کند.

 

ویژگی‌های Python که PHP ندارد

پایتون دارای ویژگی‌هایی است که در PHP وجود ندارند، از جمله:

• ایندنت گذاری و فواصل: پایتون از ایندنت گذاری به‌جای پرانتزها و کروشه‌های زیاد استفاده می‌کند، که موجب خوانایی بیشتر کد می‌شود.

• قواعد ساده و واضح: پایتون دارای قواعدی است که باعث کاهش اشتباهات لغوی و نوشتاری می‌شود.

• هسته کوچک و کم حجم: پایتون با هسته‌ای کوچک و کم حجم ارائه می‌شود.

• نحو ساده و واضح: نحو پایتون ساده و واضح است و به‌راحتی قابل فهم است.

• آرگومان‌های کلمه کلیدی: پایتون امکان ارسال پارامترها با نامشان را به‌جای موقعیتشان فراهم می‌کند.

• شی‌گرایی واقعی و بدون ایراد: پایتون دارای شی‌گرایی واقعی و به‌دور از ایراد است.

• ارث‌بری چندگانه: پایتون از ارث‌بری چندگانه پشتیبانی می‌کند.

• درون‌گرایی بی‌نظیر: درون‌گرایی پایتون بسیار بی‌نظیر است.

• همه چیز یک ارجاع محسوب می‌شود: در پایتون، همه چیز به‌عنوان یک ارجاع محسوب می‌شود.

• حساسیت به بزرگی و کوچکی حروف: پایتون نسبت به بزرگی و کوچکی حروف حساس است حتی در توابع.

• نحو ساده در تعریف آرایه‌ها: تعریف آرایه‌ها در پایتون بسیار ساده است.

• مدیریت استثناء ساخت‌یافته: پایتون از مدیریت استثناء ساخت‌یافته بهره می‌برد.

• بازنویسی عملگرها: پایتون امکان بازنویسی عملگرها را فراهم می‌کند.

• معماری چند نخی: پایتون از معماری چند نخی پشتیبانی می‌کند.

• ساختار with … as: پایتون از ساختار with … as برای مدیریت منابع استفاده می‌کند.

• یک پروفایلر عالی: پایتون دارای پروفایلر بسیار خوبی است.

• نوع‌های داده‌ای سطح بالا: پایتون از انواع داده‌ای سطح بالا به تعداد زیاد پشتیبانی می‌کند.

 

نتیجه‌گیری

هر دو زبان PHP و Python ویژگی‌های منحصر به‌فردی دارند که آن‌ها را برای کاربردهای خاص مناسب می‌سازد و به همین دلیل در دنیای برنامه‌نویسی به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شوند. PHP به‌طور ویژه برای توسعه وب طراحی شده است و تمرکز اصلی آن بر روی ایجاد و مدیریت وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های تحت وب است. این زبان دارای قابلیت‌های گسترده‌ای برای کار با پایگاه‌های داده است و به طور ویژه با پایگاه‌های داده رابطه‌ای مانند MySQL و PostgreSQL سازگار است. از ویژگی‌های کلیدی PHP می‌توان به توانایی آن در تولید محتوای دینامیک و تعامل با سرورها و پایگاه‌های داده به‌طور مستقیم اشاره کرد. همچنین، PHP به دلیل سازگاری و عملکرد خوب در سرورهای مختلف، از جمله لینوکس و ویندوز، به‌طور گسترده‌ای در محیط‌های میزبانی وب مورد استفاده قرار می‌گیرد. این زبان به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا به‌راحتی وب‌سایت‌های پیچیده و سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS) را پیاده‌سازی کنند.

در مقابل، Python به خاطر سادگی و خوانایی کدهایش شناخته شده است. سینتکس ساده و نزدیک به زبان طبیعی Python، یادگیری و نوشتن کد را برای توسعه‌دهندگان آسان می‌کند و به آن‌ها این امکان را می‌دهد که برنامه‌های پیچیده را با کدهای کمتر و واضح‌تر توسعه دهند. Python به دلیل قدرت و انعطاف‌پذیری بالا، به‌ویژه در زمینه‌های مختلفی چون تحلیل داده، یادگیری ماشین، و توسعه نرم‌افزارهای علمی و محاسباتی بسیار محبوب است. همچنین، Python با داشتن یک اکوسیستم گسترده از کتابخانه‌ها و فریم‌ورک‌ها، به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که به سرعت و با کارایی بالا پروژه‌های مختلف را پیاده‌سازی کنند.

انتخاب بین PHP و Python به نیازهای خاص پروژه، ترجیحات تیم توسعه و محیط اجرایی بستگی دارد. اگر پروژه شما به توسعه وب‌سایت‌های دینامیک و مدیریت پایگاه‌های داده مربوط است، PHP می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. از طرف دیگر، اگر به دنبال زبان برنامه‌نویسی با قابلیت‌های گسترده‌تر در زمینه‌های علمی، تحلیلی، و یادگیری ماشین هستید، Python می‌تواند گزینه بهتری باشد. در نهایت، انتخاب زبان مناسب به نیازهای خاص پروژه و اهداف توسعه‌دهندگان وابسته است.