پروتکل‌های HTTP و HTTPS چه تفاوت‌هایی دارند؟

وقتی‌که از یک مرورگر وب مانند کروم، اپرا یا فایرفاکس برای وب‌گردی استفاده می‌کنید، شاید متوجه عبارت‌های https//: و یا http//: در نوار آدرس مرورگر خود شده باشید که پیش از نام دامنه قرار گرفته‌اند؛ اما آیا می‌دانید که http یا https به چه معناست؟

به زبان ساده باید گفت که این دو عبارت نشان‌دهنده نوع پروتکل اینترنتی است که سرور وب‌سایت برای تبادل داده با مرورگرهای وب استفاده می‌کند.

در این مقاله، تفاوت بین HTTP و HTTPS را بررسی خواهیم کرد و مزایا و معایب هر یک را نیز بیان می‌کنیم؛ اما قبل از مقایسه این دو پروتکل، ابتدا به این سؤال پاسخ خواهیم داد که پروتکل شبکه چیست؟

منظور از پروتکل شبکه چیست؟

پروتکل شبکه، مجموعه‌ای از قوانین است که فرآیند تبادل داده بین دستگاه‌های مختلف یک شبکه را کنترل می‌کند. هر کامپیوتری که به اینترنت متصل است (که یک شبکه نیز هست) یک آدرس IP منحصربه‌فرد دارد. آدرس IP یک دستگاه این امکان را برای سایر دستگاه‌ها فراهم می‌کند تا آن را در شبکه شناسایی کنند.

ارتباطی که بین دستگاه‌ها اتفاق می‌افتد، توسط یک سری قوانین خاص که بر اساس پروتکل‌های شبکه تعریف شده است، کنترل می‌شود. اینترنت با پروتکل‌های مختلفی کار می‌کند و نوع پروتکل اعمال شده به درخواست کاربر بستگی دارد. اگر کاربر بخواهد در یک وب‌سایت گشت‌وگذار کند، سرور می‌تواند با استفاده از پروتکل HTTP یا HTTPS با دستگاه کاربر (مرورگر وب) ارتباط برقرار کند.

از طرف دیگر، اگر کاربر بخواهد برای شخصی که از اینترنت استفاده می‌کند ایمیل بفرستد، ارتباط این دو مطابق با پروتکل SMTP انجام می‌گیرد. در زیر برخی از محبوب‌ترین پروتکل‌های شبکه آورده شده است:

• TCP (پروتکل کنترل انتقال)
• FTP (پروتکل انتقال فایل)
• SMTP (پروتکل ساده انتقال ایمیل)
• HTTP
• Telnet

HTTP و HTTPS: تعاریف، مزایا و معایب

ابتدا سعی می‌کنیم HTTP و HTTPS را به‌صورت جداگانه بررسی کرده و سپس مزایا و معایب هر یک را بیان کنیم.

HTTP چیست؟

HTTP مخفف HyperText Transfer Protocol بوده و یک پروتکل اصلی شبکه است که برای تسهیل ارتباط بین مشتری و سرور استفاده می‌شود.

هدف اصلی این پروتکل، انتقال داده‌ها از طریق شبکه بر اساس درخواست مشتری است. به‌طورکلی، هر زمان که از یک سایت بازدید می‌کنیم، اینترنت از پروتکل HTTP استفاده می‌کند تا hypertext مربوط به آن وب‌سایت خاص را به ما نشان دهد.

تمام اطلاعاتی که می‌توانیم در مرورگرهای خود ببینیم، مانند hypertext وب‌سایت، API یا محتوای وب‌سایت، به این دلیل است که HTTP این امکان را برای مرورگرهای وب فراهم کرده تا به‌طور یکپارچه با سرورهای وب ارتباط برقرار کنند.

به‌طورکلی، درخواست HTTP زمانی ایجاد می‌شود که کاربر آدرس وب‌سایتی را در نوار آدرس مرورگر وارد کرده یا روی یک لینک کلیک می‌کند. این درخواست به سرور مبدأ یا سرور پروکسی ارسال شده و سرور، مطابق درخواست کاربر، پاسخ HTTP را ارسال نموده و نتیجه مناسب را در مرورگر نمایش می‌دهد.

HTTP یک حالت توسعه‌یافته از پروتکل TCP است زیرا بر مبنای یک زیرساخت مشابه ساخته شده است. همچنین، HTTP از متن ساختار Hypertext برای ایجاد یک ارتباط منطقی بین نودها در شبکه استفاده می‌کند.

مزایا و معایب HTTP کدام است؟

مزایا و معایب پروتکل HTTP را می‌توان به‌صورت زیر بیان کرد:

مزایا

• این پروتکل می‌تواند از زیرساخت‌های caching در فضای شبکه استفاده کند.
• HTTP می‌تواند به‌طور مؤثر با پروتکل‌های دیگر به کار رود.
• این پروتکل مستقل از پلتفرم مورد استفاده است.
• از لحاظ سرعت پاسخ به درخواست، اگر آن را با HTTPS مقایسه کنیم، HTTP سریع‌تر است.
• دارای ویژگی مذاکره محتوا یا همان content negotiation است، به این معنی که به کاربر یا کلاینت و سرور اجازه می‌دهد بر روی فرمت موردنظر منبع، مذاکره کنند.

معایب

• این پروتکل ایمن نیست زیرا داده‌های مبادله شده با استفاده از HTTP رمزگذاری نمی‌شوند.
• از لحاظ سئو چندان مطلوب نیست.
• داده‌های ارسالی با درخواست HTTP ایمن‌سازی نمی‌شوند.

HTTPS چیست؟

HTTPS مخفف Hypertext Transfer Protocol Secure است. این پروتکل همان پروتکل HTTP است، با این تفاوت که از امنیت بیشتری برخوردار است. در حال حاضر، اکثر وب‌سایت‌ها از پروتکل HTTPS برای ارائه داده‌های خود در مرورگرهای وب استفاده می‌کنند.

در سال 2014، گوگل از همه وب‌سایت‌ها درخواست کرد که برای کسب نتایج جستجوی بهتر از دید سئوی و رتبه‌بندی بالاتر صفحه وب در نتایج موتورهای جستجو، از HTTP به HTTPS تغییر پروتکل دهند و از آن زمان بسیاری از وب‌سایت‌ها از HTTPS به‌عنوان پروتکل ارتباطی خود استفاده کردند.

تمامی وب‌سایت‌های معروف ازجمله فیس‌بوک، آمازون، نتفلیکس و غیره از HTTPS به جای HTTP استفاده می‌کنند تا امنیت بیشتری را برای کاربران خود فراهم سازند.

در HTTP، داده‌ها رمزگذاری نمی‌شوند؛ بنابراین، برای هکرها و مجرمان سایبری رهگیری داده‌های ردوبدل شده بین کلاینت و سرور آسان‌تر خواهد بود. در نقطه مقابل، HTTPS داده‌هایی را که از سرور به کلاینت ارسال می‌شود، رمزگذاری می‌کند.

بنابراین حتی اگر شخصی داده‌های رمزگذاری شده را به سرقت ببرد، بدون داشتن کلید مناسب برای رمزگشایی آن عملاً نمی‌تواند از آن داده‌ها استفاده کند. به‌این‌ترتیب HTTPS امنیت بهتری را برای کاربران فراهم خواهد کرد.

همچنین، HTTPS از استاندارد امنیتی SSL استفاده می‌کند که مخفف Secure Socket Layer است. SSL برای ایجاد یک اتصال امن و رمزگذاری شده بین سرور و مرورگر سمت کلاینت استفاده می‌شود.

مزایا و معایب HTTPS کدام است؟

مشابه HTTP، پروتکل HTTPS نیز دارای یک سری مزایا و معایب است که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:

مزایا

• HTTPS از SSL برای تعریف یک اتصال رمزگذاری شده و ایمن بین سرور و کلاینت استفاده می‌کند.
• هنگام انجام معاملات آنلاین، امنیت بیشتری را برای کاربر فراهم می‌کند.
• HTTPS دوستدار سئو (SEO Friendly) است. به‌عبارت‌دیگر از دید سئو، سایت‌های پشتیبانی شده توسط پروتکل HTTPS از اولویت بالاتری در رتبه‌بندی نتایج موتورهای جستجو برخوردار هستند.

معایب

• با وجود امنیت بالا، باز هم امکان سرقت داده‌های محرمانه ذخیره شده در قالب حافظه کش وجود دارد.
• در مقایسه با HTTP از منابع سرور بیشتری استفاده می‌کند.

مقایسه مورد به مورد HTTP و HTTPS

1. از نظر امنیت، HTTP از فرآیند کدگذاری داده استفاده نمی‌کند؛ درحالی‌که HTTPS از این استاندارد برای کدگذاری استفاده می‌کند که آن را ایمن‌تر ساخته است.
2. از نظر سئو، پروتکل HTTP چندان مطلوب نیست و وب‌سایت‌هایی که از این پروتکل استفاده می‌کنند، نمی‌توانند در رتبه‌های بالا در نتایج جستجوی گوگل قرار گیرند؛ اما در مقابل، گوگل وب‌سایت‌های پشتیبانی شده توسط پروتکل HTTPS را در اولویت قرار می‌دهد.
3. از نظر پورت مورد استفاده، HTTP از پورت 80 استفاده می‌کند درحالی‌که HTTPS پورت 443 را به کار می‌برد.
4. از نظر عملکرد، HTTP سرعت بیشتری داشته به این دلیل که ارتباط مستقیم را بین سرور و کلاینت ایجاد می‌کند اما HTTPS به دلیل رمزگذاری داده‌ها، از سرعت پایین‌تری برخوردار است.
5. از نظر منابع سرور، HTTP به منابع سرور کمتری نیاز داشته درحالی‌که HTTPS به منابع سرور زیادی برای پاسخ به درخواست سمت کلاینت نیاز دارد.
6. از نظر استاندارد SSL نیز باید گفت که HTTP از این استاندارد استفاده نمی‌کند؛ درحالی‌که HTTPS از استاندارد SSL بهره می‌برد.
7. HTTP برای سایت‌هایی مناسب است که داده‌های کاربر به اشکال مختلف در آن‌ها وارد نمی‌شود نظیر صفحات وب در وبلاگ‌ها، اما HTTPS برای هر وب‌سایتی که در آن اطلاعات کاربر به هر طریقی وارد و ذخیره می‌شود، مناسب خواهد بود.
8. پروتکل مبنای مورد استفاده HTTP، پروتکل‌های TCP/IP است؛ درحالی‌که HTTPS از پروتکل‌های TLS/SSL بهره می‌برد.

جمع‌بندی

با توجه به نگرانی‌های روزافزون در مورد امنیت وب و افرادی که از آن استفاده می‌کنند، HTTPS بهترین انتخاب است. امروزه اکثر وب‌سایت‌ها از HTTPS استفاده می‌کنند تا مطمئن شوند که تبادل داده به‌طور ایمن انجام می‌شود و بازدیدکنندگان آن‌ها هنگام اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی خود احساس امنیت می‌کنند.

برخلاف HTTP، HTTPS داده‌ها را رمزگذاری می‌کند تا از دسترسی مجرمان سایبری یا هکرها به این داده‌ها جلوگیری کند. درعین‌حال که HTTP بدون شک پروتکل سریعی است و به منابع سرور کمتری نیاز دارد، اما در مقابل استانداردهای امنیتی لازم برای تبدیل وب به مکانی امن برای همه کاربران را در اختیار ندارد.

بنابراین، اگر مایل به توسعه و مدیریت یک وب‌سایت هستید، بهترین انتخاب این است که از HTTPS استفاده کنید.