پایگاه داده MariaDB چیست و چه کاربرد و مزایایی دارد؟

در دنیای امروز، پایگاه‌های داده به عنوان یکی از ارکان اصلی ذخیره‌سازی و مدیریت اطلاعات در تمامی برنامه‌ها و کسب‌وکارها شناخته می‌شوند. انتخاب یک پایگاه داده مناسب می‌تواند تأثیر چشمگیری بر سرعت، امنیت و عملکرد یک برنامه داشته باشد. یکی از پایگاه‌های داده محبوب و متن‌باز که به طور گسترده در بین توسعه‌دهندگان مورد استفاده قرار می‌گیرد، پایگاه داده MariaDB است. این سیستم مدیریت پایگاه داده، در ابتدا به عنوان انشعابی از MySQL توسعه داده شد و به مرور زمان به دلیل قابلیت‌ها و ویژگی‌های منحصربه‌فرد، محبوبیت فراوانی کسب کرد.

 

پایگاه داده MariaDB چیست؟

MariaDB یک سیستم مدیریت پایگاه داده رابطه‌ای (Relational Database Management System) است که بر پایه کدهای منبع MySQL ساخته شده و توسعه داده شده است. MariaDB در ابتدا به عنوان یک انشعاب از MySQL شکل گرفت و هدف آن، حفظ روحیه متن‌باز و ارائه یک جایگزین آزاد برای MySQL بود. اگرچه در نگاه اول MariaDB شباهت‌های زیادی با MySQL دارد، اما با گذشت زمان، تفاوت‌های متعددی در ویژگی‌ها، عملکرد و قابلیت‌ها به وجود آمده است که MariaDB را به یک راه‌حل منحصر به فرد تبدیل می‌کند.

این پایگاه داده در ویکیپدیا این چنین تعریف شده است:

"ماریادی‌بی (به انگلیسی: MariaDB) یک سامانهٔ مدیریت دادگان است که انشعابی از مای‌اس‌کیوال شمرده می‌شود و در زیان انگلیسی نیز database management system, relational, open source, community developed fork of MySQL تعریف می‌شود." از آنجایی که MariaDB تحت مجوز عمومی GNU (GPL) منتشر می‌شود، به صورت کامل متن‌باز است و کاربران می‌توانند از آن بدون نگرانی در مورد هزینه‌ها و مجوزهای محدودکننده استفاده کنند. این مسئله یکی از دلایل اصلی محبوبیت MariaDB در میان سازمان‌ها و کسب‌وکارهایی است که به دنبال کاهش هزینه‌ها و بهبود انعطاف‌پذیری سیستم‌های پایگاه داده خود هستند.

 

تاریخچه MariaDB

پروژه MariaDB در سال 2009 توسط مایکل وایدنیوس، یکی از بنیان‌گذاران اصلی MySQL، آغاز شد. دلیل اصلی راه‌اندازی این پروژه، نگرانی‌های مایکل و جامعه توسعه‌دهندگان MySQL پس از خریداری MySQL توسط شرکت اوراکل بود. آن‌ها نگران بودند که آینده MySQL در دستان اوراکل به خطر بیفتد و این شرکت ممکن است رویکرد متن‌باز بودن آن را تغییر دهد.

به همین دلیل، وایدنیوس تصمیم گرفت تا یک نسخه جداگانه از MySQL ایجاد کند که به صورت کاملاً مستقل و متن‌باز باقی بماند. این نسخه جدید به نام MariaDB شناخته شد. نام MariaDB از نام دختر وایدنیوس، ماریا، گرفته شده است، همانطور که MySQL از نام دختر دیگرش، My، الهام گرفته شده بود.

تفاوت‌های MariaDB و MySQL

اگرچه MariaDB و MySQL در ابتدا بسیار شبیه به یکدیگر بودند، اما با گذشت زمان، تفاوت‌های قابل توجهی در بین این دو به وجود آمد. برخی از مهم‌ترین تفاوت‌های MariaDB و MySQL عبارتند از:

1. ویژگی‌ها و افزونه‌های جدید: MariaDB ویژگی‌ها و افزونه‌های جدیدی مانند موتورهای ذخیره‌سازی جدید، قابلیت‌های پیشرفته برای تراکنش‌ها، و ابزارهای بهتر برای مدیریت داده‌ها را اضافه کرده است.

2. بهینه‌سازی و کارایی: MariaDB اغلب به عنوان یک پایگاه داده با کارایی بالاتر نسبت به MySQL شناخته می‌شود. بسیاری از الگوریتم‌های داخلی MariaDB برای اجرای سریع‌تر و کارآمدتر پرس‌وجوها بهینه شده‌اند.

3. پشتیبانی از SQL پیشرفته‌تر: MariaDB از دستورات SQL پیشرفته‌تری نسبت به MySQL پشتیبانی می‌کند که شامل ویژگی‌هایی مانند JSON، پرس‌وجوهای تحلیلی، و توابع جمع‌آوری سفارشی است.

4. پشتیبانی بهتر از جامعه متن‌باز: MariaDB به دلیل رویکرد متن‌باز و عدم وابستگی به شرکت‌های بزرگ، پشتیبانی بهتری از جامعه توسعه‌دهندگان دارد و بروزرسانی‌ها و ویژگی‌های جدید به صورت مداوم منتشر می‌شوند.

MySQL چیست + کاربرد مای‌اس‌کیوال و مزایای آن

چرا انتخاب MariaDB؟

پایگاه داده ماریادی‌بی مزایای متعددی را ارائه می‌دهد که باعث می‌شود به یک گزینه جذاب برای توسعه‌دهندگان، مهندسان داده، و سازمان‌ها تبدیل شود:

1. سازگاری کامل با MySQL: MariaDB می‌تواند بدون تغییرات زیادی در کدها و تنظیمات، جایگزین MySQL شود. این سازگاری باعث می‌شود که مهاجرت از MySQL به MariaDB به راحتی انجام گیرد.

2. امنیت بالا: MariaDB به طور منظم بروزرسانی‌های امنیتی دریافت می‌کند و از ویژگی‌های امنیتی پیشرفته‌ای مانند پشتیبانی از SSL/TLS، مدیریت سطح دسترسی پیچیده، و احراز هویت پلاگین‌ها بهره می‌برد.

3. مقیاس‌پذیری و انعطاف‌پذیری: MariaDB به راحتی می‌تواند با افزایش حجم داده‌ها سازگار شود و عملکرد پایدار و سریعی را حتی در محیط‌های بزرگ و پیچیده ارائه دهد.

4. پشتیبانی از چندین موتور ذخیره‌سازی: MariaDB از موتورهای ذخیره‌سازی مختلفی مانند InnoDB، Aria، MyRocks و ColumnStore پشتیبانی می‌کند. این قابلیت به کاربران اجازه می‌دهد تا بر اساس نیاز خود، موتور ذخیره‌سازی مناسب را انتخاب کنند.

پایگاه داده PostgreSQL چیست و چه کاربردی دارد؟

کاربردهای ماریادی‌بی

 پروژه‌های وب و سیستم‌های مدیریت محتوا

یکی از کاربردهای اصلی MariaDB، استفاده در پروژه‌های وب و سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS) است. بسیاری از سیستم‌های مدیریت محتوا مانند وردپرس (WordPress)، جوملا (Joomla)، و دروپال (Drupal)، از MariaDB به عنوان پایگاه داده پیش‌فرض خود استفاده می‌کنند. این انتخاب به دلیل سازگاری بالا، سرعت بیشتر و امنیت بهتر MariaDB نسبت به MySQL است.

معرفی انواع سیستم های مدیریت محتوا

 تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ (Big Data Analysis)

MariaDB با ارائه موتور ذخیره‌سازی ColumnStore، به یکی از گزینه‌های اصلی برای تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ تبدیل شده است. ColumnStore یک موتور ذخیره‌سازی ستون‌محور است که بهینه‌سازی شده برای پرس‌وجوهای تحلیلی و پردازش موازی داده‌ها. این ویژگی باعث می‌شود که MariaDB بتواند در محیط‌های داده‌های بزرگ و عملیات‌های تحلیلی، عملکرد بهتری نسبت به MySQL ارائه دهد.

سیستم‌های سازمانی (Enterprise Systems)

بسیاری از سازمان‌ها به دلیل نیاز به امنیت بالا، قابلیت اطمینان، و مقیاس‌پذیری، از MariaDB به عنوان پایگاه داده اصلی خود استفاده می‌کنند. ویژگی‌هایی مانند Replication، Clustering، و Failover در MariaDB، آن را به یک انتخاب ایده‌آل برای سیستم‌های پیچیده سازمانی تبدیل کرده است.

مدیریت تراکنش‌ها و عملیات مالی

MariaDB با پشتیبانی از موتور ذخیره‌سازی InnoDB، برای مدیریت تراکنش‌ها و عملیات‌های مالی پیچیده بسیار مناسب است. این موتور ذخیره‌سازی از ویژگی‌هایی مانند ACID Compliance (پایبندی به اصول ACID) و Transaction Isolation Levels پشتیبانی می‌کند که برای سیستم‌های مالی و حسابداری بسیار حیاتی است.

مزایای استفاده از پایگاه داده MariaDB

 سرعت بالا و بهینه‌سازی عملکرد

MariaDB به دلیل استفاده از Query Optimizer پیشرفته و ویژگی‌هایی مانند Thread Pooling، می‌تواند عملکرد بهتری را حتی در بارهای کاری سنگین و پرس‌وجوهای پیچیده ارائه دهد. این بهینه‌سازی‌ها باعث می‌شود که MariaDB گزینه‌ای مناسب برای سیستم‌های با تعداد کاربران بالا و حجم داده‌های بزرگ باشد.

 امنیت و پایداری

MariaDB به طور مداوم بروزرسانی‌های امنیتی را منتشر می‌کند و از سیستم احراز هویت پیچیده و پشتیبانی از پروتکل‌های SSL/TLS برای رمزگذاری داده‌ها بهره می‌برد. همچنین، مدیریت دقیق سطح دسترسی‌ها و پشتیبانی از سیستم‌های مانیتورینگ، امنیت و پایداری بیشتری را برای کاربران فراهم می‌کند.

 پشتیبانی از ابزارهای مدیریتی پیشرفته

MariaDB از ابزارهای مدیریتی قدرتمندی مانند MaxScale و Galera Cluster پشتیبانی می‌کند که برای مدیریت، مقیاس‌پذیری و بهینه‌سازی داده‌ها در محیط‌های توزیع‌شده استفاده می‌شوند.

 انعطاف‌پذیری بالا در تنظیمات

MariaDB به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا با استفاده از پارامترهای پیکربندی متنوع، عملکرد و تنظیمات پایگاه داده را بر اساس نیازهای خاص پروژه بهینه کنند.

راهنمای نصب و پیکربندی MariaDB

نصب MariaDB

قبل از نصب MariaDB، اولین قدم انتخاب نسخه مناسب است. MariaDB نسخه‌های متعددی دارد که با ویژگی‌های مختلفی برای کاربردهای خاص ارائه می‌شود. معمولاً آخرین نسخه پایدار پیشنهاد می‌شود، اما باید توجه داشته باشید که ممکن است نسخه‌های خاصی از MariaDB با سیستم‌های فعلی شما سازگاری بیشتری داشته باشند.

پیش‌نیازها:

• سیستم‌عامل: Linux (Ubuntu, CentOS, Debian) یا Windows.

• حداقل منابع: 1 گیگابایت رم، 1 هسته CPU، و 2 گیگابایت فضای دیسک.

• دسترسی‌های کاربری: دسترسی root یا کاربری با مجوزهای نصب نرم‌افزار.

دیتابیس چیست؟ آشنایی با تعریف، کاربرد و انواع Database

 نصب در Ubuntu/Debian

برای نصب MariaDB در سیستم‌عامل‌های مبتنی بر Debian مانند Ubuntu یا Debian، مراحل زیر را دنبال کنید:

بروزرسانی پکیج‌ها:

sudo apt update

نصب MariaDB Server:

sudo apt install mariadb-server mariadb-client

راه‌اندازی سرویس:

sudo systemctl start mariadb

فعال‌سازی سرویس برای شروع خودکار:

sudo systemctl enable mariadb

 

نصب در CentOS/RHEL

در CentOS یا RHEL، ابتدا باید مخزن MariaDB را به سیستم اضافه کرده و سپس نصب کنید:

افزودن مخزن MariaDB:

sudo vi /etc/yum.repos.d/MariaDB.repo

سپس، محتوای زیر را در فایل اضافه کنید:

[mariadb]

name = MariaDB

baseurl = http://yum.mariadb.org/10.5/centos7-amd64

gpgkey=https://yum.mariadb.org/RPM-GPG-KEY-MariaDB

gpgcheck=1

نصب MariaDB:

sudo yum install MariaDB-server MariaDB-client

راه‌اندازی سرویس:

sudo systemctl start mariadb

فعال‌سازی سرویس:

sudo systemctl enable mariadb

 

 نصب در Windows

برای نصب MariaDB در ویندوز، می‌توانید از فایل نصبی (installer) رسمی MariaDB استفاده کنید:

• دانلود فایل نصبی از سایت رسمی MariaDB.
• اجرای فایل نصبی و دنبال کردن مراحل نصب.
• تنظیم رمز عبور root در مراحل نصب.
• تست اتصال به MariaDB از طریق MariaDB Command Line یا ابزارهایی مانند HeidiSQL.
• پیکربندی اولیه MariaDB
•  پیکربندی امنیتی (Secure Installation)
• بعد از نصب، بسیار مهم است که تنظیمات امنیتی اولیه MariaDB را انجام دهید تا از هرگونه دسترسی غیرمجاز جلوگیری شود. برای این منظور، از دستور زیر استفاده کنید:

sudo mysql_secure_installation

این دستور مراحل زیر را برای امنیت بیشتر MariaDB شامل می‌شود:

• تنظیم رمز عبور root.

• حذف کاربران ناشناس.

• غیرفعال کردن دسترسی root از راه دور.

• حذف پایگاه داده تست.

 ایجاد کاربر و پایگاه داده

پس از انجام تنظیمات امنیتی، می‌توانید کاربران جدید و پایگاه داده‌های مورد نیاز خود را ایجاد کنید:

وارد شدن به محیط MariaDB:

sudo mysql -u root -p

ایجاد پایگاه داده:

CREATE DATABASE example_db;

ایجاد کاربر جدید و اعطای دسترسی:

CREATE USER 'newuser'@'localhost' IDENTIFIED BY 'password';

GRANT ALL PRIVILEGES ON example_db.* TO 'newuser'@'localhost';

FLUSH PRIVILEGES;

 

تنظیمات پیکربندی (Configuration)

فایل پیکربندی MariaDB معمولاً در مسیر /etc/mysql/mariadb.conf.d یا /etc/my.cnf قرار دارد. با ویرایش این فایل، می‌توانید تنظیمات عملکردی و امنیتی MariaDB را تغییر دهید:

تنظیم حافظه Cache:

[mysqld]

query_cache_size = 16M

query_cache_type = 1

محدود کردن دسترسی IP:

bind-address = 127.0.0.1

تنظیمات تعداد اتصال‌های همزمان:

max_connections = 200

 

بهینه‌سازی و پیکربندی پیشرفته

 بهینه‌سازی عملکرد (Performance Optimization)

برای افزایش عملکرد MariaDB، می‌توانید از تنظیمات و روش‌های زیر استفاده کنید:

تنظیم اندازه InnoDB Buffer Pool:

innodb_buffer_pool_size = 1G

این پارامتر، اندازه حافظه اختصاص داده شده به InnoDB را تعیین می‌کند و به بهبود عملکرد پرس‌وجوهای سنگین کمک می‌کند.

فعال‌سازی Slow Query Log:

با فعال کردن این قابلیت، می‌توانید پرس‌وجوهای کند را شناسایی و بهینه کنید:

slow_query_log = 1

slow_query_log_file = /var/log/mysql-slow.log

long_query_time = 2

 

پشتیبان‌گیری و بازیابی (Backup & Restore)

برای اطمینان از دسترسی و پایداری اطلاعات، پشتیبان‌گیری منظم از پایگاه داده ضروری است. از ابزار mysqldump برای پشتیبان‌گیری استفاده کنید:

پشتیبان‌گیری از پایگاه داده:

mysqldump -u root -p example_db > backup.sql

بازیابی پایگاه داده:

mysql -u root -p example_db < backup.sql

 

مقایسه MariaDB و MySQL 

• ویژگی‌ها:
  هر دو پایگاه داده از موتورهای ذخیره‌سازی مشترکی مانند InnoDB و MyISAM پشتیبانی می‌کنند، اما MariaDB موتورهای اضافی مانند Aria و TokuDB را دارد. همچنین از پلاگین‌های بیشتری نسبت به MySQL پشتیبانی می‌کند.

• عملکرد و بهینه‌سازی:
  MariaDB با قابلیت‌هایی مانند اجرای پرس‌وجوهای موازی و بهینه‌سازی Query Cache عملکرد بهتری در بارهای کاری بالا دارد. MySQL در نسخه‌های جدید، Query Cache را حذف کرده است.

• سازگاری و مهاجرت:
  MariaDB با MySQL سازگار است و مهاجرت به آن آسان است، اما برعکس ممکن است چالش‌برانگیز باشد.

• مجوز و توسعه:
  MariaDB به‌طور کامل تحت GPLv2 است و توسط جامعه متن‌باز توسعه داده می‌شود، در حالی که MySQL تحت نظارت Oracle است و برخی ویژگی‌های پیشرفته فقط در نسخه Enterprise آن ارائه می‌شود.

• پشتیبانی و جامعه کاربری:
  هر دو پایگاه داده جامعه بزرگی دارند، اما جامعه MariaDB به دلیل تغییرات در MySQL رشد بیشتری داشته است. MySQL توسط Oracle پشتیبانی می‌شود.

• امنیت:
  MariaDB از Data-at-Rest Encryption و پلاگین‌های امنیتی مانند Audit Plugin پشتیبانی می‌کند، در حالی که MySQL قابلیت‌های امنیتی پیشرفته‌تری در نسخه Enterprise مانند TDE دارد.

کاربردهای اصلی MariaDB

پروژه‌های وب و سیستم‌های مدیریت محتوا

یکی از کاربردهای اصلی MariaDB، استفاده در پروژه‌های وب و سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS) است. این سیستم‌ها به دلیل نیاز به ذخیره‌سازی و مدیریت اطلاعات به یک پایگاه داده قوی و مطمئن نیاز دارند. وردپرس (WordPress)، جوملا (Joomla)، و دروپال (Drupal) از جمله سیستم‌های مدیریت محتوای معروفی هستند که به عنوان پایگاه داده پیش‌فرض خود از MariaDB استفاده می‌کنند.

انتخاب MariaDB به عنوان پایگاه داده برای این CMSها به دلایل متعددی انجام شده است. یکی از این دلایل سازگاری بالا با نرم‌افزارهای مختلف است. MariaDB به خوبی با افزونه‌ها و تم‌های متنوعی که این سیستم‌ها ارائه می‌دهند، کار می‌کند و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا به سادگی امکانات جدیدی را به وب‌سایت‌ها اضافه کنند.

 

تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ (Big Data Analysis)

MariaDB به خاطر ارائه موتور ذخیره‌سازی ColumnStore، به یکی از گزینه‌های اصلی برای تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ تبدیل شده است. این موتور ذخیره‌سازی ستون‌محور بهینه‌سازی شده برای پرس‌وجوهای تحلیلی و پردازش موازی داده‌ها طراحی شده است. ویژگی‌های ColumnStore باعث می‌شود که MariaDB بتواند در محیط‌های داده‌های بزرگ و عملیات‌های تحلیلی عملکرد بهتری نسبت به MySQL ارائه دهد. با استفاده از این موتور، کاربران می‌توانند به راحتی و به طور کارآمد داده‌های حجیم را تجزیه و تحلیل کنند و به نتایج دقیقی دست یابند. این قابلیت برای سازمان‌ها و کسب‌وکارهایی که به دنبال استخراج بینش‌های ارزشمند از داده‌های خود هستند، بسیار حیاتی است.

 

سیستم‌های سازمانی (Enterprise Systems)

بسیاری از سازمان‌ها به دلیل نیاز به امنیت بالا، قابلیت اطمینان، و مقیاس‌پذیری، از MariaDB به عنوان پایگاه داده اصلی خود استفاده می‌کنند. در سیستم‌های پیچیده سازمانی، ویژگی‌هایی مانند Replication، Clustering، و Failover در MariaDB آن را به یک انتخاب ایده‌آل تبدیل کرده است. Replication به سازمان‌ها اجازه می‌دهد که داده‌ها را در چندین سرور کپی کنند تا در صورت بروز مشکلات، اطلاعات به راحتی قابل بازیابی باشند. این ویژگی به ویژه برای کسب‌وکارهایی که به طور مداوم با حجم بالایی از داده‌ها سر و کار دارند، اهمیت زیادی دارد.

 

مدیریت تراکنش‌ها و عملیات مالی

MariaDB با پشتیبانی از موتور ذخیره‌سازی InnoDB، برای مدیریت تراکنش‌ها و عملیات‌های مالی پیچیده بسیار مناسب است. این موتور ذخیره‌سازی از ویژگی‌هایی مانند ACID Compliance (پایبندی به اصول ACID) و Transaction Isolation Levels پشتیبانی می‌کند که برای سیستم‌های مالی و حسابداری بسیار حیاتی است. ACID Compliance تضمین می‌کند که تراکنش‌ها به صورت اتمیک، سازگار، مستقل و پایدار انجام می‌شوند. این ویژگی به کاربران این اطمینان را می‌دهد که تمام تراکنش‌ها به درستی انجام می‌شوند و در صورت بروز خطا، سیستم می‌تواند به حالت قبلی خود برگردد. علاوه بر این، Transaction Isolation Levels به کاربران این امکان را می‌دهد که سطح ایزوله‌سازی تراکنش‌ها را تنظیم کنند. این ویژگی در جلوگیری از تداخل داده‌ها و حفظ یکپارچگی اطلاعات در حین انجام چندین تراکنش به طور همزمان بسیار اهمیت دارد.

 

نتیجه‌گیری

پایگاه داده MariaDB یکی از قوی‌ترین و کارآمدترین سیستم‌های مدیریت پایگاه داده است که به دلیل انعطاف‌پذیری، سرعت، امنیت، و قابلیت‌های گسترده توانسته جایگاه خود را در میان توسعه‌دهندگان و سازمان‌ها تثبیت کند. MariaDB به عنوان یک جایگزین قوی برای MySQL، تمام نیازهای کاربران را در سطوح مختلف پروژه‌های نرم‌افزاری و سازمانی پوشش می‌دهد. این پایگاه داده با بهره‌گیری از ویژگی‌های مدرن، همچون پشتیبانی از چندین موتور ذخیره‌سازی، قابلیت‌های تحلیلی پیشرفته، و معماری ماژولار، انتخابی ایده‌آل برای سیستم‌های پیچیده و محیط‌های داده‌های بزرگ به شمار می‌آید.

با توجه به مزایای متعدد MariaDB نظیر سازگاری بالا با MySQL، بهینه‌سازی عملکرد، امنیت پیشرفته، و متن‌باز بودن، این پایگاه داده به گزینه‌ای مناسب برای کسب‌وکارهایی تبدیل شده است که به دنبال راهکارهای امن، پایدار، و مقیاس‌پذیر برای مدیریت داده‌های خود هستند. از این رو، اگر به دنبال یک پایگاه داده انعطاف‌پذیر و قدرتمند هستید که بتواند با نیازهای توسعه و رشد شما همگام باشد، پایگاه داده MariaDB می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.