htop چیست؟ آشنایی با کاربرد و مزایای ابزار مدیریت لینوکس

اگر از کاربران حرفه‌ای لینوکس باشید احتمالا به نرم افزارهای مانیتورینگ و مدیریت نیاز پیدا کرده‌اید. در بین این برنامه‌ها، htop یکی از بهترین و کاربردی‌ترین گزینه‌ها است. با این برنامه می‌توانید علت کاهش سرعت سیستم را در لحظه متوجه شده و آن را برطرف کنید. htop نه تنها گزارش دقیقی به شما داده که اطلاعات را به صورت گرافیکی نمایش می‌دهد. در نتیجه می‌توانید به حرفه‌ای‌ترین شکل ممکن سیستم خود را مدیریت و کنترل کنید. در این مقاله قصد داریم تا نحوه کار با htop را یاد بگیریم.

 

htop چیست؟

برای مدیریت و نظارت روی سیستم‌ عامل‌های لینوکسی نیاز به نرم‌افزاری بوده که رابط کاربری پیچیده‌ای نداشته باشد. htop به عنوان یک ابزار تعاملی و متن‌باز می‌تواند به صورت پیشرفته و کاربرپسندی، امکان نظارت روی سیستم‌های لینوکس را فراهم کند.

این ابزار هم به صورت متنی و هم به صورت گرافیکی و با استفاده از نمودارها، به شما اجازه می‌دهد تا بتوانید منابع مصرفی سیستم را مشاهده کنید. کدام پردازنده در حال انجام چه کاری بوده و آیا نیاز به توقف دارد یا خیر؟ علاوه بر این، می‌توانید با استفاده از htop اولویت پردازنده‌ها را تغییر دهید.

پیشرفته‌ بودن امکانات htop به این معنا است که کاربر می‌تواند اطلاعات را به صورت فیلتر شده مشاهده کند. در نتیجه اگر نیاز به تصمیم‌گیری وجود داشته باشد، در زمان کوتاه‌تری اطلاعات مفید به دست کاربر می‌رسد. شما به عنوان کاربر اگر بخواهید می‌توانید روی مصرف CPU و حافظه دستگاه نیز کنترل داشته باشید.

 نحوه مدیریت و کار با لاگ ها در لینوکس

htop چه کاربردهایی دارد؟

همان‌طور که در آشنایی با htop گفتیم، این ابزار کاربردهای زیادی دارد که به صورت کلی مانیتورینگ و مدیریت گفته می‌شود. به این معنا که هر نظارت و تغییری نیاز داشته باشید، می‌توانید با استفاده از htop روی سیستم لینوکس خود پیاده‌ کنید. در ادامه به بررسی کامل کاربردهای htop می‌پردازیم:

شناسایی فرایندهای پرمصرف

یکی از مهم‌ترین کاربردهای htop این است که به کمک آن بتوانیم پردازش‌ها را مانیتور کنیم. زمانی که چند پردازنده همزمان کار می‌کنند، انرژي زیادی را به خود اختصاص می‌دهند؛ در صورتی که شاید نیازی به آن‌ها نباشد. با استفاده از htop می‌توانیم آن‌ها را شناسایی و فرایندهای پرمصرف را در همان نقطه متوقف کنیم.

توقف فرایندهای معلق

علاوه بر کنترل و مدیریت فرایندهای پرمصرف، همیشه فرایندهای معلق زیادی روی سیستم در حال انجام دهند. فرایندهای معلق به کارهای غیرمفید و بی‌فایده‌ای گفته می‌شود که پردازنده در حال انجام آن‌ها است. این کارها انرژی و توان پردازنده و رم را گرفته و مانع از تکمیل فرایندهای مهم می‌شوند.

نظارت روی پردازنده‌های کاربر

اگر تعداد کاربران زیادی در حال استفاده از سیستم باشند، باید سیستمی نظارتی روی فعالیت‌های آن‌ها وجود داشته باشد. این سیستم نظارتی مشخص می‌کند که هر کاربر چقدر از پردازنده استفاده کرده و چه میزان از منابع را به خود اختصاص داده است. این ویژگی به خصوص در سیستم‌هایی که همزمان چند کاربر از آن استفاده می‌کنند، مفید و حتی ضروری است.

کنترل و مدیریت ماشین‌های مجازی

زمانی که از ماشین یا شبیه‌ساز مجازی استفاده می‌کنید، تعدادی محیط مجزا فراهم می‌شود که هرکدام پردازنده و حافظه خود را دارند. با استفاده از htop این امکان وجود دارد که روی پردازنده‌های هریک از محیط‌های مجازی نظارت انجام شود. در صورتی که یکی از آن‌ها بیش از اندازه از پردازنده استفاده کرده، آن را بهینه کنید. در بیشتر شبیه‌سازهای مجازی مانند داکر می‌توان از htop استفاده کرد.

مدیریت پردازنده‌ها به صورت فیلترشده

htop این فرصت را فراهم می‌کند تا با فیلترهای مختلف، بتوان پردازنده‌ها را در دسته‌بندی‌های مختلف بررسی کرد. به عنوان مثال قصد دارید تا ببینید پردازنده‌های یک سرویس یا برنامه چه فعالیتی دارند. با htop می‌توانید آن‌ها را مانیتور کرده و در صورت نیاز، فرایند آن را متوقف کنید. این ویژگی به شما اجازه می‌دهد تا ارورها و خطا‌ها را سریع‌تر پردازش کنید.

  Monit چیست؟ آشنایی با مانیتورینگ لینوکس و کاربردهای آن

top چیست و چه تفاوتی با htop دارد؟

top درست مانند htop‌ یک ابزار نظارتی بوده که وظیفه آن بررسی و مدیریت پردازنده‌ها در فضای لینوکس است. هر دو ابزار، نرم‌افزارهای مناسبی هستند که به کمک آن‌ها می‌توان اولویت پردازش را تغییر داد. با این حال تفاوت‌هایی نیز با هم دارند:

·        htop ابزاری گرافیکی بوده و با تصاویر با کاربر تعامل برقرار می‌کند. این در حالی است که top نرم‌افزاری متنی و خطی بوده و به صورت تصویری، ارائه‌ای ندارد.

·        htop امکان جستجوی سریع، مرتب‌سازی دلخواه و تنظیم اولویت‌ها با استفاده از کلیدهای میان‌بر را فراهم می‌کند. با این حال top هیچکدام از این امکانات را نداشته و به شکل ساده‌تر و محدود‌تری عمل می‌کند.

·        htop ابزاری پیشرفته با امکانات تعاملی گسترده است. در نتیجه بسیاری از کاربران به خصوص افراد مبتدی از کار با آن لذت می‌برند. top یک گزینه سریع و ساده بوده که دسترسی سبک و محدودی فراهم می‌کند.

در نتیجه اینکه عملکرد کلی top و htop مشابه یکدیگر است؛ با این تفاوت که رابط کاربری htop بهتر و گرافیکی‌تر است. انتخاب اینکه کدام ابزار برای نظارت بر عملکرد لینوکس مناسب بوده، کاملا به نظر و سلیقه کاربران بستگی دارد.

 

نگاهی به مزایای htop برای نظارت بر لینوکس

تا اینجا به بررسی نحوه عملکرد و کاربردهای htop پرداختیم و متوجه شدیم که دامنه امکانات آن بسیار گسترده و کاربرپسند است. حالا قصد داریم تا نگاهی به مزایای این نرم‌افزار بیندازیم.

امکان استفاده از ماوس

بسیاری از نرم‌افزارهای مدیریت و مانیتورینگ تنها با کیبورد کار می‌کنند. به همین دلیل کاربران مبتدی به سختی با آن کار کرده و نمی‌توانند عملکرد خوبی داشته باشند. در محیط htop می‌توان با ماوس هم کار کرد و همین موضوع یکی از جنبه‌های مثبت و پرطرفدار این نرم‌افزار مانیتورینگ است.

امکان جستجوی سریع

در داخل محیط htop می‌توان با قابلیت جستجوی سریع، پردازنده‌های موردنظر را پیدا کرد. برای این کار هم تنها کافی است بخشی از نام پردازنده را وارد کنید تا سیستم به سرعت آن را پیدا کرده و اطلاعات کامل آن را نمایش دهد.

امکان نمایش هسته‌های پردازنده

اگر به عنوان کاربری که وضعیت پردازنده‌ها را بررسی می‌کند نیاز به بررسی هسته‌ها داشته باشید، htop نمودار آن‌ها را نمایش می‌دهد. این مزیت به شما امکان می‌دهد تا شرایط پردازش بارهای روی هسته را به تفکیک بررسی کنید. در نتیجه اگر بار به صورت مساوی تقسیم نشده باشد، تنظیمات را بهینه کنید.

امکان نمایش وضعیت حافظه

از دیگر مزایای htop نمایش دادن وضعیت حافظه به صورت دقیق است. اینکه بدانید چقدر از حافظه مصرف شده و چقدر از آن باقی مانده‌ است، به شما برای پردازش‌ها کمک می‌کند. با این کار می‌توانید داده‌های پرمصرف را بررسی کرده و روی آن‌ها مدیریت دقیقی داشته باشید.

امکان ذخیره کردن اطلاعات

هر بار که با htop کار می‌کنید، می‌توانید تنظیمات و تغییرات دلخواه را روی آن ذخیره کنید. بنابراین برای دفعه بعد نیازی به ایجاد تنظیمات از اول ندارید. البته در هر زمان از کار با htop می‌توانید تنظیمات را به صورت پیش فرض تبدیل کنید.

امکان نمایش CPU به صورت درختی

نمایش درختی وضعیتی فوق العاده برای درک شرایط پردازنده‌ها است. با مشاهده این نمودار درختی می‌توانید ارتباط بین پردازنده‌ها را به راحتی بررسی کرده و خطاها را برطرف کنید.

امکان مشاهده شرایط Swap

مشاهده شرایط و وضعیت Swap به شما نمایش می‌دهد که هر پردازنده چقدر مصرف دارد. در نتیجه برای بهینه‌سازی Swap برنامه‌ریزی و اقدامات لازم را انجام دهید.

 

نگاهی به معایب htop برای نظارت بر لینوکس

htop نیز مانند ابزارهای مانیتورینگ دیگر علاوه بر مزایا و جنبه‌های مثبت، معایبی نیز دارد. آشنایی با این معایب به شما کمک می‌کند تا با توجه به نیازهای خود، ابزار مناسب را پیدا کنید.

نیازمند به دسترسی‌های زیاد

یکی از اولین معایب و مشکلات htop این است که نیاز به دسترسی روت دارد. بنابراین اگر با سیستمی کار می‌کنید که امکان دسترسی به روت را ندارد یا خودتان نمی‌خواهید این دسترسی را به برنامه بدهید، تعداد بسیاری از قابلیت‌های آن را از دست می‌دهید.

وجود محدودیت در نمایش دادن جزئیات

علاوه بر اینکه htop نیاز به دسترسی‌های زیادی دارد، همه جزئیات مربوط به دیسک‌های سرور را نیز نشان نمی‌دهد. این به معنای این بودع که کاربر از استفاده و عملکرد دیسک اطلاعات جامعی ندارد. این ضعف برای افرادی که نیاز به مانیتورینگ دقیق دارند، مشکل ایجاد می‌کند.

وجود تنظیمات پیچیده

گفتیم که htop امکانات زیادی داشته که برای افراد با نیازهای مختلف مناسب است. این در حالی بوده که این مساله باعث وجود تنظیمات پیچیده می‌شود. تنظیمات پیشرفته به معنای این بوده که برای استفاده از همه قابلیت‌های آن نیاز به دانش و زمان زیادی دارید.

عدم مشاهده اطلاعات مربوط به شبکه

از دیگر مشکلاتی که در htop با آن برخورد می‌کنیم این است که اطلاعات مربوط به شبکه شامل ترافیک و وضعیت کانکشن را نمایش نمی‌دهد. این برای افرادی که به دنبال مانیتورینگ روی اطلاعات شبکه هستند، انتخاب مناسبی نیست.

عدم ارائه اطلاعات سخت‌افزاری

با استفاده از htop نمی‌توان اطلاعات دقیقی درباره حسگرهای سخت‌افزاری به دست آورد. این اطلاعات برای بهینه‌سازی عملکرد سیستم بسیار ضروری بوده اما در htop گزینه‌ای برای آن‌ها نیست.

 

نصب htop روی سیستم عامل‌های مختلف

نصب htop یکی از ساده‌ترین نرم‌ افزارهای لینوکس است. با اینکه برنامه بسیار کاربردی و مهمی بوده اما نصب آن چندان سخت و پیچیده نیست. در ادامه نحوه نصب htop روی توزیع‌های مختلف لینوکس را با هم یاد می‌گیریم.

نصب htop روی CentOS

برای نصب htop روی CentOS باید ابتدا وارد محیط ترمینال شوید. سپس دستور زیر را تایپ کنید:

wget http://download.fedoraproject.org/pub/epel/6/x86_64/epel-release-6-8.noarch.rpm

rpm -ihv epel-release-6-8.noarch.rpm

پس از اینکه نرم افزار دانلود شد باید دستور زیر را وارد کنید تا نصب شود:

yum install -y htop

حالا می‌توانید آن را اجرا کنید.

 

نصب htop روی فدورا

برای نصب htop روی توزیع فدورا باید ابتدا ترمینال را باز کنید. سپس کلید Ctrl + Alt + T را همزمان فشار دهید. بعد از آن باید دستور زیر را برای نصب نرم‌ افزار تایپ کنید:

sudo dnf install htop

بعد از اینکه نصب شد با وارد کردن دستور htop، برنامه اجرا می‌شود.

 

نصب htop روی اوبونتو و دبیان

مانند روش‌های قبلی ابتدا ترمینال را باز کنید. برای باز کردن ترمینال از کلید‌های Ctrl + Alt + T استفاده کنید.

سپس دستور زیر را برای به‌روزرسانی لیست وارد کنید:

sudo apt-get update

سپس برای نصب دستور زیر را تایپ کنید:

sudo apt-get install htop

بعد از پایان یافتن نصب، با وارد کردن دستور htop برنامه اجرا می‌شود.

 

نگاهی به مشکلات رایج در htop

تا اینجا با بخش‌های مهمی درباره نرم‌ افزار htop آشنا شدیم. با وجود همه مزایا و معایبی که این برنامه مانیتورینگ دارد، گاهی کاربران هنگام استفاده از آن مشکلات و باگ‌هایی را مشاهده می‌کنند. در این قسمت قصد داریم تا این مشکلات را بررسی و راه‌حلی برای آن‌ها پیشنهاد دهیم.

- نصب ناقص: htop در مواردی ممکن است با مشکل در نصب روبرو شود. این موضوع را بعد از اجرای دستور htop با پیامی مشابه command not found مشاهده می‌کنید. برای رفع این مشکل در صورتی که در محیط اوبونتو یا دبیان هستید، دستور اول و در صورتی که در CentOS یا Red Hat هستید، دستور دوم را اجرا کنید:

1.     sudo apt install htop

2.     sudo yum install htop

 

- مشکل در تنظیمات: گاهی اوقات تنظیمات پیش‌فرض htop مشکلاتی دارد. به عنوان مثال رنگ‌ها به درستی نمایش داده نمی‌شوند. در این صورت باید از طریق کلید F2 تنظیمات را به صورت دلخواه تغییر دهید.

- نمایش اشتباه اطلاعات:‌ اگر htop‌ با نسخه توزیعی که روی آن نصب می‌کنید، ناسازگار باشد اطلاعات را به اشتباه نمایش می‌دهد. در این زمان بهتر است htop را به آخرین ورژن آپدیت کرده و دسترسی‌های لازم را به آن بدهید.

- محدودیت‌های دسترسی: اگر به htop دسترسی‌های لازم داده نشود، در این صورت برخی از فرایندها به کاربر نشان داده نمی‌شود. برای این کار باید با اجرای دستور sudo htop این مشکل را برطرف کنید.

 

نتیجه‌گیری

در این مقاله درباره htop و کاربردهای آن صحبت کردیم. با اینکه کار با این نرم افزار در ابتدا کمی سخت و پیچیده به نظر می‌رسد اما نکته مهمی که داشته، با کمی آموزش آن را یاد می‌گیرید. سپس متوجه می‌شوید که چقدر ابزاری کاربردی و مناسب بوده که با آن می‌توانید روی فعالیت پردازنده‌ها نظارت داشته باشید.