آموزش نصب پایتون در سرور مجازی لینوکس و ویندوز

وب‌اپلیکیشن‌های زبان پایتون برخلاف زبان‌های دیگر برای اجرا نیاز به وب‌سرور ندارند و با نصب پایتون بر روی سرور مجازی و یا فیزیکی خود می‌توانید سرور پایتون داشته باشید. کافی است در اپلیکیشن خود از کتابخانه‌هایی همچون جنگو Django ، توربوگیرز  TurboGears و یا فلَسک Flask استفاده کنید تا برنامه شما در آدرس IP قابل دسترس باشد. البته برای استفاده بصورت عمومی باید پایتون در کنار یک وب‌سرور کار کند تا درخواست‌های ارسالی توسط هرازان کاربر، مدیریت شوند. اما در کل برای راه‌اندازی پایتون در سرور خود، کافی است تا چند مرحله ساده را انجام دهید. در این مقاله به نصب پایتون بر روی سرورهای لینوکس و ویندوز خواهیم پرداخت.

python یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا، شیءگرا، تفسیرشده و چندمنظوره است که توسط دانشمند هلندی خیدو فان روسوم Guido van Rossum در سال ۱۹۹۱ ایجاد شد. این زبان به دلیل خوانایی بالای کدها و سینتکس ساده‌اش، یادگیری آسانی دارد و برای طیف وسیعی از کاربردها از جمله توسعه وب، تحلیل داده، هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، خودکارسازی وظایف، اسکریپت‌نویسی و غیره استفاده می‌شود. پایتون دارای کتابخانه‌های استاندارد و جانبی بسیار گسترده‌ای است که امکانات زیادی را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌کند و به همین دلیل، یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی در دنیای امروز محسوب می‌شود.

کاربرد پایتون چیست؟موارد استفاده از زبان برنامه نویسی Python

چرا از پایتون روی سرور مجازی استفاده کنیم؟

استفاده از پایتون روی سرور مجازی به شما امکان می‌دهد از منابع پردازشی قوی‌تر سرور برای اجرای برنامه‌های پایتون خود بهره ببرید. همچنین، سرور مجازی امکاناتی مانند دسترسی SSH، کنترل بیشتر بر روی تنظیمات سرور، و امکان نصب نرم‌افزارهای مورد نیاز را فراهم می‌کند که برای توسعه و اجرای برنامه‌های پایتون بسیار مفید است. به طور خلاصه، پایتون به دلیل قدرت، انعطاف‌پذیری، سهولت یادگیری، کتابخانه‌های غنی و جامعه بزرگ، یک گزینه بسیار مناسب برای استفاده روی سرور مجازی است و در زمینه‌های مختلف کاربردهای گسترده‌ای دارد. استفاده از پایتون روی سرور مجازی مزایای فراوانی دارد و در زمینه‌های مختلف کاربردهای گسترده‌ای پیدا کرده است. در اینجا به برخی از مهم‌ترین مزایا و کاربردهای آن اشاره می‌کنیم:

مزایای استفاده از پایتون روی سرور مجازی:

• قدرت و انعطاف‌پذیری: پایتون یک زبان برنامه‌نویسی قدرتمند و چندمنظوره است که به شما امکان می‌دهد برنامه‌های مختلفی از جمله برنامه‌های تحت وب، اسکریپت‌های سیستمی، برنامه‌های علمی و داده‌کاوی و غیره را توسعه دهید. این انعطاف‌پذیری باعث می‌شود که بتوانید از پایتون در طیف وسیعی از پروژه‌ها استفاده کنید.

• سهولت یادگیری و استفاده: پایتون به دلیل سینتکس ساده و خوانا، یادگیری و استفاده آسانی دارد. این ویژگی باعث می‌شود که توسعه‌دهندگان بتوانند به سرعت برنامه‌های خود را پیاده‌سازی کنند و زمان توسعه را کاهش دهند.

• کتابخانه‌های غنی: پایتون دارای کتابخانه‌های بسیار زیادی است که برای انجام وظایف مختلف مانند توسعه وب (Django, Flask)، تحلیل داده (Pandas, NumPy)، یادگیری ماشین (Scikit-learn, TensorFlow)، و غیره در دسترس هستند. این کتابخانه‌ها باعث می‌شوند که توسعه‌دهندگان بتوانند بدون نیاز به نوشتن کد از صفر، از قابلیت‌های آماده استفاده کنند و سرعت توسعه را افزایش دهند.

• جامعه بزرگ و فعال: پایتون دارای یک جامعه بزرگ و فعال از توسعه‌دهندگان است که به طور مداوم در حال توسعه و بهبود این زبان هستند. این جامعه بزرگ باعث می‌شود که بتوانید به راحتی به منابع آموزشی، راهنمایی‌ها و پشتیبانی مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنید.

• اجرای بهینه روی سرور: پایتون به خوبی روی سیستم‌عامل‌های مختلف از جمله لینوکس و ویندوز اجرا می‌شود و با استفاده از وب سرورهای مختلف مانند Apache و Nginx و WSGI سرورهایی مانند Gunicorn و uWSGI می‌توان عملکرد آن را روی سرور بهینه کرد.

• منبع باز بودن: پایتون یک زبان منبع باز است، به این معنی که استفاده از آن رایگان است و می‌توانید کد منبع آن را مشاهده، تغییر و توزیع کنید.

 

کاربردهای پایتون روی سرور مجازی

• توسعه وب: پایتون با فریم‌ورک‌هایی مانند Django و Flask یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها برای توسعه وب‌سایت‌ها و برنامه‌های تحت وب است. این فریم‌ورک‌ها امکانات زیادی برای مدیریت درخواست‌ها، مسیریابی، مدیریت پایگاه داده و امنیت فراهم می‌کنند.

• توسعه API: پایتون برای ساخت APIها (رابط برنامه‌نویسی نرم‌افزار) نیز بسیار مناسب است. فریم‌ورک‌هایی مانند Flask و FastAPI ابزارهای قدرتمندی برای ساخت APIهای RESTful ارائه می‌دهند.

• خودکارسازی وظایف: پایتون می‌تواند برای خودکارسازی وظایف تکراری و زمان‌بر مانند مدیریت فایل‌ها، پردازش داده‌ها، پشتیبان‌گیری و غیره استفاده شود.

• تحلیل داده و علم داده: پایتون با کتابخانه‌هایی مانند Pandas، NumPy و Scikit-learn ابزارهای قدرتمندی برای تحلیل داده، پردازش داده‌های بزرگ، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی فراهم می‌کند.

• توسعه نرم‌افزارهای دسکتاپ: با استفاده از کتابخانه‌هایی مانند PyQt و Tkinter می‌توان برنامه‌های دسکتاپ با رابط کاربری گرافیکی با پایتون توسعه داد.

• اسکریپت‌نویسی سیستمی: پایتون می‌تواند برای نوشتن اسکریپت‌های سیستمی برای مدیریت سرور، خودکارسازی وظایف سیستمی و غیره استفاده شود.

• توسعه بازی: با استفاده از کتابخانه‌هایی مانند Pygame می‌توان بازی‌های ساده را با پایتون توسعه داد.

 

نصب پایتون بر روی سرور لینوکس

پیش‌نیازها

• دسترسی به سرور مجازی لینوکس از طریق SSH

• دسترسی به کاربر با دسترسی sudo یا root

مراحل نصب از طریق مدیریت بسته‌ها (Package Manager)

از آنجا که توزیع‌های لینوکسی دارای دو شاخه Debian و RHEL هستند، دستورات نصب برای هرکدام کمی متفاوت است. از این رو بصورت جداگانه مراحل نصب هریک را بررسی خواهیم کرد.

نصب پایتون بر روی سرور لینوکس Ubuntu/Debian

ابتدا وارد ترمینال در SSH شوید و برای نصب پایتون 3، از دستور زیر استفاده کنید:

sudo apt update
sudo apt install python3

برای نصب pip (مدیریت بسته‌های پایتون) نیز از دستور زیر استفاده کنید:

sudo apt install python3-pip

نصب پایتون بر روی سرور لینوکس CentOS/RHEL

برای نصب پایتون 3، از دستور زیر استفاده کنید:

sudo yum update
sudo yum install python3

در صورتی که از DNF استفاده می‌کنید (CentOS 8 و نسخه‌های جدیدتر) می‌توانید از دستور زیر استواده کنید:

sudo dnf update
sudo dnf install python3

برای نصب pip نیز از دستور زیر استفاده کنید:

sudo yum install python3-pip

یا با DNF:

sudo dnf install python3-pip

بررسی نسخه نصب شده

پس از نصب، می‌توانید با دستورات زیر نسخه پایتون و pip را بررسی کنید:

python3 --version
pip3 --version

 

آموزش نصب پایتون در سرور مجازی ویندوز

پیش‌نیازها

• دسترسی به سرور مجازی ویندوز با دسترسی Administrator

نصب پایتون در سرور ویندوز

نصب پایتون بر روی نسخه‌های مختلف ویندوز تفاوت چندانی باهم ندارند. همه نسخه‌های ویندوز همراه با دسکتاپ هستند و از این رو بسیار راحت‌تر می‌توانید مراحل نصب را دنبال کنید. با انجام مراحل زیر، می‌توانید پایتون را به راحتی در سرور مجازی ویندوز خود نصب کنید و از آن برای توسعه برنامه‌های مختلف استفاده کنید.

 

مراحل نصب

1. دانلود پایتون:

• به وب‌سایت رسمی پایتون به آدرس python.org بروید.

• به بخش Downloads رفته و آخرین نسخه پایدار پایتون برای ویندوز را دانلود کنید. توصیه می‌شود نسخه ۶۴ بیتی را دانلود کنید مگر اینکه دلیل خاصی برای استفاده از نسخه ۳۲ بیتی داشته باشید. (معمولاً با نام "Windows installer (64-bit)" یا مشابه آن مشخص شده است.)

2. اجرای نصب کننده:

• فایل دانلود شده (با پسوند .exe) را اجرا کنید.

• در پنجره نصب، بسیار مهم است که تیک گزینه "Add Python to PATH" را بزنید. این کار باعث می‌شود بتوانید دستورات پایتون را از خط فرمان (Command Prompt) یا PowerShell اجرا کنید.

• می‌توانید گزینه "Install Now" را انتخاب کنید تا پایتون در مسیر پیش‌فرض نصب شود، یا گزینه "Customize installation" را انتخاب کنید تا مسیر نصب و سایر تنظیمات را مشخص کنید. توصیه می‌شود از مسیر پیش‌فرض استفاده کنید مگر دلیل خاصی برای تغییر آن داشته باشید.

3. نصب (Install Now):

• اگر "Install Now" را انتخاب کردید، نصب به صورت خودکار آغاز می‌شود. منتظر بمانید تا فرآیند نصب کامل شود.

4. نصب سفارشی (Customize installation) (اختیاری):

• اگر "Customize installation" را انتخاب کردید، مراحل زیر را دنبال کنید:

• در صفحه اول (Optional Features)، می‌توانید ویژگی‌های اضافی مانند pip (مدیریت بسته‌های پایتون)، tcl/tk (برای رابط‌های گرافیکی) و py launcher را انتخاب کنید. توصیه می‌شود همه این گزینه‌ها را انتخاب کنید.

• در صفحه دوم (Advanced Options)، حتماً تیک گزینه "Add Python to environment variables" را بزنید. همچنین می‌توانید گزینه "Install for all users" را انتخاب کنید تا پایتون برای همه کاربران سرور در دسترس باشد. مسیر نصب را نیز می‌توانید در این صفحه تغییر دهید.

• روی "Install" کلیک کنید تا نصب آغاز شود.

5. بررسی نصب:

• پس از اتمام نصب، Command Prompt یا PowerShell را باز کنید (می‌توانید با جستجوی "cmd" یا "powershell" در منوی Start آن را پیدا کنید).

• دستور زیر را وارد کنید و Enter را بزنید:

python --version

و یا کد زیر را استفاده کنید:

py --version

همچنین، برای بررسی نصب pip، دستور زیر را وارد کنید:

pip --version

اگر نسخه pip نمایش داده شد، یعنی pip نیز به درستی نصب شده است.

 

نکات مهم

محیط‌های مجازی (Virtual Environments) برای مدیریت پروژه‌های پایتون، استفاده از محیط‌های مجازی بسیار توصیه می‌شود. این کار باعث می‌شود وابستگی‌های هر پروژه جداگانه مدیریت شوند و از تداخل بین پروژه‌ها جلوگیری شود. برای ایجاد یک محیط مجازی، می‌توانید از ماژول venv (که به صورت پیش‌فرض با پایتون نصب می‌شود) استفاده کنید. برای مثال:

py -m venv .venv (برای ایجاد یک محیط مجازی با نام ".venv")

.venv\Scripts\activate (برای فعال کردن محیط مجازی در Command Prompt)

.venv\Scripts\Activate.ps1 (برای فعال کردن محیط مجازی در PowerShell)

به‌روزرسانی pip: برای به‌روزرسانی pip به آخرین نسخه، می‌توانید از دستور زیر استفاده کنید:

python -m pip install --upgrade pip

و یا دستور زیر که با اختصار py نوشته می‌شود.

py -m pip install --upgrade pip

نصب بسته‌ها: برای نصب بسته‌های پایتون، از pip استفاده می‌شود. برای مثال، برای نصب بسته tensorflow، دستور زیر را در محیط مجازی فعال شده وارد کنید:

pip install tensorflow

 

سخن پایانی

در نهایت دو نکات مهم را در نظر داشته باشید. اول اینکه همیشه از آخرین نسخه پایدار پایتون استفاده کنید و دوم اینکه برای مدیریت پروژه‌های پایتون، از محیط‌های مجازی (virtual environments) استفاده کنید. می‌توانید با استفاده از venv یا virtualenv یک محیط مجازی ایجاد کنید. این کار باعث می‌شود تا برنامه‌های شما در محیط ایزوله با پکیج‌های مرتبط با خود نصب و اجرا شوند.