همه ما حداقل یک‌بار بسته پستی داشتیم؛ همیشه اولین اطلاعاتی که برای ارسال‌کننده بسته پستی می‌فرستیم، آدرس است. آدرس همیشه مهم است و نشان می‌دهد که شما در یک منزل سکونت دارید و فعالیت می‌کنید. پس بر اساس آن، فعالیت‌های پستی شما انجام می‌شود. کامپیوتر هم برای اتصال به شبکه و همکاری با کامپیوترهای دیگر، به یک آدرس‌دهی به نام IP نیاز دارد. حتی تلفن‌های خانگی هم برای اتصال به کمک یک شماره تماس از هم تفکیک می‌شوند. بدون این نشانه‌گذاری‌ها اتصال صورت نمی‌گیرد.
IP چیست؟
در کامپیوتر به آدرس‌دهی‌ها جهت اتصال به شبکه‌ها و مخصوصاً شبکه‌های بین‌المللی مثل اینترنت، IP (اختصاری: Internet Protocol) گفته می‌شود. پروتکل اینترنت (communications protocol used for relaying datagrams (also known as network packets) across an internetwork using the Internet Protocol Suite of internet comunications) البته آدرس‌دهی در دوران عمر کامپیوترها، به شکل‌های مختلفی وجود داشته و به‌روزرسانی شده‌است. در حال حاضر از دو استاندارد IP4 و IP6 استفاده می‌شود.
انواع IP
IP ها هم بر اساس استفاده و هم بر اساس استاندارد انواع مختلفی دارند. اگرچه تعداد نوع آن‌ها زیاد نیست ولی بهتر از آن‌ها را بشناسیم تا در مواقع لازم بتوانیم از آن‌ها درست استفاده کنیم.
پیش‌فرض محلی
این IP فقط در خود کامپیوتر و بین نرم‌افزارها قابلیت استفاده را دارد و به آن Localhost گفته می‌شود. این IP همیشه با کد 127.0.0.1 شناخته می‌شود و بیشتر برنامه‌ها مانند سرویس آزمایشی wamp هم از آن استفاده می‌کنند. یعنی درصورتی‌که سرویسی را در خود کامپیوتر اجرا کرده باشید؛ همیشه با آدرس 127.0.0.1 قابل‌دسترسی است. البته هر برنامه ممکن است پورت موردنظر خود را استفاده کند و باید به این موضوع هم دقت کنید. برای مثال یک برنامه از پورت 8888 استفاده می‌کند و از آدرس 127.0.0.1:8888 قابل‌دسترسی است. یعنی ابتدا آدرس 127.0.0.1 را و سپس یک دو نقطه : و بعد هم کد پورت برنامه مثل 8888.
شبکه داخلی
این IP مربوط به کامپیوتر شماست و کدی است که می‌توانید با آن به شبکه‌های دیگر متصل شوید. معمولاً این IP ابتدا به یک سرویس‌دهنده اینترنت متصل می‌شود و بعد از طریق آن به اینترنت متصل می‌شود.
IP4
این IP مربوط به کامپیوتر شما می‌شود که بر اساس شرایط شبکه متغیر است. البته تغییر آن، نهایتاً به تغییر دو کد آخر آن محدود می‌شود. این IP 32 بیت است و فقط به‌صورت عددی کار می‌کند. این IP معمولاً از چشم وب‌سایت‌ها مخفی می‌ماند؛ چون کامپیوتر برای اتصال به اینترنت ابتدا به کامپیوتر خدمات دهنده اینترنت متصل می‌شود. این IP در سال 1980 تا 1981 ابداع شد.
ISP (internet service provider)
آی پی رساننده خدمات اینترنتی (organization that provides access to the Internet) که در واقع این IP مال شما نیست بلکه سروری است که از آن اینترنت را تهیه کرده‌اید. یعنی وب‌سایت‌ها و سرویس‌های دیگر به‌صورت مستقیم نمی‌توانند به آدرس شما متصل شوند و ابتدا آدرس سرویس خدمات اینترنت ISP را شناسایی می‌کنند. به همین دلیل است که بیشتر وب‌سایت‌ها مکان شما را اشتباه تشخیص می‌دهند. برای مثال لوکیشن‌هایی که بر اساس IP کار می‌کنند. ولی درکل همه وب‌سایت‌ها می‌توانند کشور شما را درست تشخیص دهند.
IP6
بااینکه IP4 می‌توانست کامپیوترها را از هم تفکیک کند اما یک مشکل داشت؛ تعداد دستگاه‌هایی که می‌توانست برای کدگذاری پشتیبانی کند تنها نزدیک به 4.3 میلیارد دستگاه بود. کسی فکر نمی‌کرد که روزی تعداد کامپیوترهای دنیا از این رقم بالاتر برود. امروز حتی لوازم‌خانگی مانند تلویزیون و لوازم آشپزخانه هم به اینترنت و شبکه وصل می‌شوند و نیاز به آدرس‌دهی دارند. بنابراین برای آدرس‌دهی دستگاه‌های جدید استاندارد جدیدی خلق شد تا تعداد بسیار بالاتری از کامپیوترها را پشتیبانی کند. این آدرس IP می‌تواند 128 بیت را نشانه‌گذاری کند که این یعنی 300,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000 دستگاه با این قرارداد یا پروتکل قابل نشانه‌گذاری است.
فرق IP ثابت (Static) و IP متغیر (Dynamic)
Dynamic IP: هر بار که به ISP متصل می‌شوید، بسته به نحوه استفاده و زمان استفاده IP شما متغیر است و تغییر می‌کند. این کار به دلایل مختلفی انجام می‌شود. برای مثال تضمین امنیت کامپیوتر مشتری (Client) و تازه‌سازی تنظیمات کش. به این نوع IP پویا DHCP(مخففDynamic Host Configuration Protocol) گفته می‌شود. اگر در محیط CMD با دستور ipconfig آدرس IP4 Address را بررسی کنید، می‌بینید هر بار پس از اتصال این آی‌پی متغیر است و معمولاً چند عدد از آخر آدرس تغییر می‌کند.
Static IP : نوع دوم آدرس‌دهی به‌صورت ثابت است که معمولاً برای سرورها به کار می‌رود. سرورها به دلیل داشتن دامنه و یا ثبات در اتصالات باید از آی‌پی‌های ثابت یا Static IP استفاده کنند. این مسئله برای سرورها بسیار مهم است، چون اول این‌که وب‌سایت‌هایی که روی این سرورها هستند، دامنه خود را به آی‌پی این سرورها متصل می‌کنند که به آن DNS (Domain Name Server) گفته می‌شود.
دوم این‌که سرویس‌هایی که خدمات تماس صوتی تصویری VOIP (Voice Over Internet Protocol) را فراهم می‌کنند، باید از ثبات در اتصال برخوردار باشند تا همه کامپیوتر مشتری‌ها (Client)این IP را به‌عنوان IP مرجع و مرکزی بشناسند.
آدرس‌های رزرو شده (Reserved Addresses)
این آدرس‌ها برای استفاده از شبکه‌های خصوصی کاربرد دارند. برای مثال یک مودم وای‌فای را فرض کنید که دستگاه‌های مختلفی به آن متصل است. این آدرس‌ها رزرو هستند و به همین خاطر بیشتر این آدرس‌ها به هم شبیه هستند. سازمان IANA (Internet Assigned Numbers Authority) برای اتصال شبکه‌های محلی و خانگی چنین استانداردی را پایه‌گذاری کرد تا دستگاه‌ها را به این شکل از هم تفکیک کند. این آدرس‌ها به 5 دسته A B C D E گروه‌بندی می‌شوند. گروه A از شماره 10.0.0.0 شروع شده و به شماره 10.255.255.255 با تعداد 16,777,216 آی پی پایان میابد، گروه B از شماره 172.16.0.0 شروع‌شده و به شماره 172.31.255.255 با تعداد 1,048,576 پایان می‌یابد و گروه C از شماره 192.168.0.0 شروع‌شده و به شماره 192.168.255.255 با تعداد 65,536 پایان می‌یابد.
استفاده از این سری آی‌پی‌ها برای ارتباط در شبکه اینترنت نامعتبر (Invalid) هستند و نمی‌توانند به‌صورت مستقیم به شبکه اینترنت متصل شوند اما دسته گروه D و E در سرویس‌دهنده‌ها استفاده می‌شوند، عمومی هستند و برای کارهای خاصی استفاده می‌شوند. آدرس IP های گروه D برای شبکه‌های چندگانه Multicast استفاده می‌شود که بیشتر در سرورها و کامپیوترهای خدمات‌دهنده استفاده می‌شود. آدرس‌های IP گروه E برای آزمایش‌های پیشرفته‌تر شبکه در شرکت‌های بزرگ استفاده می‌شوند.
فرق IP معتبر (Valid) و نامعتبر (Invalid)
همان‌طور که در سطرهای بالاتر هم گفتیم، کامپیوتر مشتری نمی‌تواند به‌صورت مستقیم به اینترنت متصل شود و نیاز دارد تا به یک سرویس‌دهنده ISP متصل شود. این به دلیل قابل‌استفاده نبودن IP مشتری در شبکه اینترنت است. اگر IP را در سایت‌های نمایش IP با آی‌پی خود کامپیوتر مقایسه کنید، می‌بینید که باهم متفاوت است و وب‌سایت‌ها IP سرویس‌های خدمات دهنده را می‌توانند شناسایی کنند نه کامپیوتر مشتری را. ازاین‌جهت IPها به دو دسته معتبر (Valid) و نامعتبر (Invalid) دسته‌بندی می‌شوند. آدرس‌های رزرو شده که در بیشتر دستگاه‌ها یکسان است، به دلیل تداخل آدرس‌دهی (Address Conflicts) جزء دسته IP های نامعتبر شناخته می‌شوند.
فرق IP عمومی (Public) و خصوصی (Private)
این مورد هم تعریف دیگری از IP معتبر و نامعتبر است. درواقع هر آی‌پی که بتواند به‌صورت مستقیم به شبکه اینترنت متصل شود، عمومی (Public) است و هر IP که برای شبکه‌های محلی و خانگی استفاده می‌شود و به‌صورت مستقیم نمی‌تواند به شبکه اینترنت متصل شود، خصوصی (Private) در نظر گرفته می‌شود.
Domain Name System (DNS)
سامانه نام دامنه (system to identify resources on a network) سیستمی برای نام‌گذاری و شناسایی رایانه‌ها و منابع متصل به یک شبکه است. همه وب‌سایت‌ها برای اجرا شدن از روی یک کامپیوتر سرویس‌دهنده میزبان (Host Server) بارگذاری می‌شوند. کامپیوترهای میزبان هم دارای IP ثابت هستند که با استاندارد DNS (Domain Name System) کار می‌کنند؛ ولی بااین‌حال ممکن است همین آدرس هم تغییر پیدا کند. دامنه‌ها آدرس‌های اینترنتی (Domain) هستند شبیه به example.com که مرورگر را به وب‌سایت‌ها آدرس‌دهی می‌کنند. دامنه خود در سازمان ICANN ثبت می‌شوند و این آدرس‌ها کامپیوتر مشتری را به سمت DNS سرور سوم که کامپیوتر میزبان است، هدایت می‌کند و کامپیوتر میزبان بر اساس آدرس دامنه اطلاعات را به مشتری ارسال می‌کند. دامنه‌ها در سازمان ICANN به کمک پنل نمایندگی بر روی DNS تنظیم می‌شوند و بعداً هم قابل‌تغییر هستند. به همین جهت اگر کامپیوتر میزبان تغییر کند، آدرس دامنه ثابت خواهد ماند.
اگر این سازوکار نبود، وب‌سایت‌ها مانند برنامه‌های کامپیوتر فقط با آی‌پی و پورت‌ها متصل می‌شوند که بعداً ایجاد مشکل می‌کند. این روش چند مزیت دارد: اول این‌که اگر سرور و میزبان عوض شد، کاربران وب‌سایت با همان آدرس قبلی می‌توانند به سرور جدید دسترسی داشته باشند. دوم این‌که کامپیوترهای سرور میزبان به کمک آدرس دامنه وب‌سایت‌ها می‌توانند چندین وب‌سایت را بر روی خود نگهداری کنند و اطلاعات را از هم تفکیک کنند. سوم این‌که آدرس وب‌سایت‌ها همیشه ثابت است و کاربران برای دسترسی نیازی به آدرس IP ندارند. برای آشنایی بیشتر با مفهموم دی ان اس یا سامانه نام دامنه محتوای "DNS چیست؟" را مطالعه کنید.
نحوه به دست آوردن آدرس IP
همان‌طور که در سطرهای بالا هم اشاره کردیم، آدرس IP که وب‌سایت‌ها درک می‌کنند با آدرسی که شبکه به کامپیوتر اختصاص می‌دهد متفاوت است. یعنی این آدرس برای شبکه محلی مانند مودم‌های خانگی خصوصی و نامعتبر است و برای شبکه جهانی عمومی و معتبر است؛ بنابراین نحوه به دست آوردن آدرس IP برای هرکدام متفاوت است که در ادامه توضیح می‌دهیم.
نحوه به دست آوردن IP خصوصی شبکه محلی که به یک کامپیوتر اختصاص داده شده
روش اول: ابتدا از منوی Start در ویندوز برنامه CMD را اجرا می‌کنند تا خط فرمان ویندوز نمایش داده شود. سپس واژه ipconfig را تایپ می‌کنید و دکمهٔ Enter را می‌فشارید تا اطلاعات IP برای شما نمایش داده شود.
روش دوم: ابتدا از منوی Start وارد Control Panel شوید. سپس گزینه Network and Sharing Center را کلیک کنید. در پنجره بعد از پنل سمت چپ گزینهٔ Change adapter settings را کلیک کنید تا لیست شبکه‌های موجود نمایش داده شود. بر روی شبکه فعال موردنظر خود راست کلیک کرده و گزینهٔ Status را کلیک کنید. در پنجره‌ای که نمایش داده می‌شود، گزینهٔ Details را کلیک کرده تا اطلاعات کامل شبکه موردنظر همراه با آدرس‌های IP نمایش داده شوند. در سطری که عنوان IPv4 Default Gateway نمایش داده می‌شود، آدرس IP خصوصی نوشته شده است.
نحوه به دست آوردن IP عمومی که به کامپیوتر سرویس خدمات اینترنت شما اختصاص دارد
روش اول: وارد سایت گوگل شده و عبارت what is my ip را جستجو کنید تا بدون نیاز به ابزار خاصی این آدرس به شما نمایش داده شود.
روش دوم: همچنین می‌توانید از سایت whatismyipaddress.com استفاده نمایید؛ در این سایت همچنین نقشه سرویس‌دهنده را هم نمایش می‌دهد.
البته تعجب نکنید اگر در این نقشه مرکز استان و یا تهران را نمایش داد؛ زیرا سرویس‌های خدمات اینترنت در بیشتر مواقع انشعاب خود را از مراکز استان و یا تهران دریافت می‌کنند. و این آدرس درواقع اولین کامپیوتری است که به‌صورت مستقیم اطلاعات وب‌سایت از آن برای شما دریافت می‌شود.
نحوه به دست آوردن IP کامپیوترهای میزبان وب‌سایت‌ها
روش اول: ابتدا از منوی Start در ویندوز برنامه CMD را اجرا کنید تا خط فرمان ویندوز نمایش داده شود. سپس واژه ping بعد یک فاصله و آدرس سایت را تایپ کنید و دکمهٔ Enter را بزنید تا اطلاعات IP برای شما نمایش داده شود. برای مثال ping example.com
روش دوم: برای به دست آوردن این آدرس می‌بایست به وب‌سایت iplocation.net مراجعه کنید. این سایت همچنین کشور سرویس‌دهنده میزبان را نیز نمایش می‌دهد.
سخن پایانی
همیشه سعی کنید آدرس IP خود را دور از دسترس دیگران نگه دارید و جایی آن را منتشر نکنید. زیرا ممکن است هکرها برای سرک کشیدن و هک کردن کامپیوتر شما از آن‌ها استفاده کنند. اگرچه این اتفاق خیلی کم رخ می‌دهد و نادر است؛ اگرچه اول باید فایروال‌های سرویس‌دهنده خدمات اینترنت عبور کنند تا به کامپیوتر شما برسند، اما بااین‌حال در سال‌های اخیر بر روی سیستم‌عامل ویندوز به‌صورت پیش‌فرض فایروال وجود دارد و همیشه فعال است. به‌هرحال هکرها همیشه راهی برای رخنه به کامپیوتر موردنظر پیدا می‌کنند؛ پس همیشه باید احتیاط کرد. برای آشنایی بیشتر با فایروال و نحوه عملکرد آن محتوای "فایروال چیست؟" را حتما مطالعه کنید.
