آموزش بازگردانی بک‌آپ دیتابیس از phpMyAdmin

گاهی به دلیل خطاهای انسانی، خرابی سخت‌افزار، حملات سایبری یا دلایل دیگر تمام داده‌های یک وب‌سایت، از جمله محصولات، کاربران، سفارشات و تنظیمات به طور ناگهانی از بین می‌روند. در چنین شرایطی داشتن یک بک‌آپ به روز و قابل بازیابی، تنها راه برای برگرداندن اطلاعات و جلوگیری از خسارات جبران‌ناپذیر است.

 بک‌آپ دیتابیس، همانند یک بیمه نامه برای اطلاعات ارزشمند شماست. phpMyAdmin، نیز به عنوان یک ابزار قدرتمند برای مدیریت پایگاه داده امکان ایجاد و بازگردانی بک‌آپ را به سادگی در اختیار کاربران قرار می‌دهد که در ادامه نحوه بازگردانی بک‌آپ دیتابیس با این ابزار را به شما آموزش می‌دهیم.

آموزش گرفتن بک‌آپ دیتابیس از phpmyadmin

بک‌آپ دیتابیس چیست و چرا مهم است؟

تهیه نسخه پشتیبان (بک‌آپ) از داده‌ها، به صورت دوره‌ای بسیار ضروری است؛ زیرا به شما این امکان را می‌دهد که در صورت بروز هرگونه مشکل یا خرابی در سیستم، به سرعت داده‌های از دست رفته را برگردانید، از اطلاعات ارزشمند خود محافظت کرده و وقفه در کارتان را به حداقل برسانید.

یکی از بهترین روش‌ها برای نگهداری امن از نسخه‌های پشتیبان، ذخیره آن‌ها در دستگاه‌ها یا سرورهای جداگانه در مکان‌های مختلف است. این کار به عنوان یک لایه محافظتی اضافی عمل کرده و از داده‌های شما در برابر حوادثی مانند آتش‌سوزی، سیل و سایر بلایای طبیعی محافظت می‌کند. با استفاده از این روش حتی اگر محل اصلی نگهداری داده‌ها دچار آسیب شود، همچنان به نسخه پشتیبان دسترسی خواهید داشت.

 

اهمیت بازگردانی بک‌آپ

بازگردانی بک‌آپ، نه تنها برای بازیابی اطلاعات از دست رفته، بلکه برای حفظ continuity کسب‌وکار نیز حیاتی است. بدون یک بک‌آپ قابل اعتماد، کسب‌وکارها می‌تواند با مشکلات جدی مانند از دست رفتن مشتریان، اختلال در عملیات و حتی ورشکستگی مواجه شوند.

علاوه بر این، مقررات حفاظت از داده‌ها در بسیاری از کشورها، سازمان‌ها را ملزم می‌کند تا از داده‌های مشتریان خود به طور مناسب محافظت نمایند و در صورت بروز هرگونه حادثه، بتوانند داده‌های از دست رفته را برگردانند؛ بنابراین، بازگردانی بک‌آپ نه تنها یک امر فنی، بلکه یک الزام قانونی نیز محسوب می‌شود.

 

ساختار فایل بک‌آپ دیتابیس

آشنایی با ساختار فایل بک‌آپ، به شما این امکان را می‌دهد که با اطمینان بیشتری از داده‌های خود محافظت کرده و در صورت نیاز، آن‌ها را به سرعت و به طور کامل بازیابی کنید.

 یک فایل بک‌آپ دیتابیس، در واقع یک نسخه کپی از یک پایگاه داده در یک نقطه زمانی مشخص بوده که حاوی تمام اطلاعات لازم برای بازسازی کامل پایگاه داده در صورت بروز هرگونه مشکل یا نیاز به بازگشت به وضعیت قبلی است. ساختار دقیق یک فایل بک‌آپ، می‌تواند بسته به نوع سیستم مدیریت پایگاه داده (DBMS)، نرم‌افزار بک‌آپ‌گیری مورد استفاده و تنظیمات خاصی که در هنگام ایجاد بک‌آپ اعمال شده است، متفاوت باشد؛ اما در کل یک فایل بک‌آپ شامل اطلاعات زیر است:

• متادیتا: این بخش حاوی اطلاعات کلی درباره خود بک‌آپ مانند تاریخ و زمان دقیق ایجاد بک‌آپ، نام پایگاه داده‌ای که از آن نسخه پشتیبان گرفته شده است، نسخه نرم‌افزار DBMS، نوع بک‌آپ، اندازه فایل بک‌آپ و سایر جزئیات مرتبط است. متادیتا، به عنوان یک فهرست یا راهنما عمل می‌کند و به سیستم کمک نموده تا در هنگام بازگردانی بک‌آپ، اطلاعات مورد نیاز را به درستی شناسایی کند.

• ساختار پایگاه داده: این بخش شامل تعریف کلیه اشیاء موجود در پایگاه داده، شامل جدول‌ها، ستون‌ها، انواع داده‌، کلیدهای اصلی و خارجی، روابط بین جدول‌ها، شاخص‌ها، توابع، رویه‌های ذخیره شده، تریگرها، نماها و سایر عناصر ساختاری است. در واقع این بخش حاوی یک نقشه کامل از ساختار پایگاه داده بوده که به سیستم کمک می‌کند تا هنگام بازگردانی، جدول‌ها و روابط بین آن‌ها را به درستی ایجاد نماید.

• داده‌ها: این بخش مهم‌ترین بخش یک فایل بک‌آپ است و شامل تمام داده‌های واقعی موجود در جداول پایگاه داده می‌باشد. این داده‌ها می‌توانند شامل هر نوع اطلاعاتی بوده که در پایگاه داده ذخیره شده مانند اطلاعات مشتریان، محصولات، سفارشات، گزارش‌ها و غیره است.

• شاخص‌ها: شاخص‌ها، ساختارهای داده‌ای هستند که برای سرعت بخشیدن به عملیات جستجو و بازیابی داده‌ها در پایگاه داده استفاده می‌شوند. یک شاخص مانند یک فهرست در یک کتاب عمل می‌کند و به سیستم اجازه می‌دهد تا به سرعت سطرهای مورد نظر را در یک جدول پیدا نماید.

• توابع و رویه‌های ذخیره شده: این بخش شامل کدهای سفارشی است که برای انجام عملیات خاص در پایگاه داده تعریف شده‌اند. توابع و رویه‌های ذخیره شده می‌توانند برای انجام محاسبات پیچیده، اجرای عملیات تکراری و یا کنترل دسترسی به داده‌ها استفاده شوند.

 

انواع فایل‌های بک‌آپ و فرمت‌های رایج

فایل‌های بک‌آپ می‌توانند در قالب‌های مختلفی ذخیره شوند و هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.

بک‌آپ کامل (Full Backup)

در پشتیبان‌گیری کامل، یک نسخه یکسان و کامل از تمام داده‌های موجود در یک وب‌سایت یا پایگاه داده تهیه می‌شود. این روش، اگرچه جامع‌ترین و مطمئن‌ترین نوع پشتیبان‌گیری محسوب می‌گردد؛ اما به دلیل حجم بالای داده‌ها، فضای ذخیره‌سازی قابل توجهی را اشغال می‌کند و می‌تواند بار سنگینی را بر شبکه تحمیل نماید. در نتیجه، این نوع پشتیبان‌گیری ممکن است عملکرد شبکه را به ویژه در محیط‌هایی با تعداد زیاد سرور، تحت تاثیر قرار دهد.

 بک‌آپ افزایشی (Incremental Backup)

بر خلاف پشتیبان‌گیری کامل که از کل داده‌ها کپی می‌گیرد، پشتیبان‌گیری افزایشی صرفا تغییرات جدید را ثبت می‌کند. این رویکرد باعث صرفه‌جویی در زمان و فضای ذخیره‌سازی می‌شود. با این وجود، برای بازیابی کامل سیستم، به آخرین پشتیبان‌گیری کامل و تمامی پشتیبان‌گیری‌های افزایشی بعدی نیاز است.

بک‌آپ دیفرانسیلی (Differential Backup)

پشتیبان‌گیری دیفرانسیلی نسخه کاملی از تمام تغییرات ایجاد شده از آخرین پشتیبان‌گیری کامل را ایجاد می‌کند. به بیانی دیگر این نوع پشتیبان‌گیری، میان راهی بین پشتیبان‌گیری کامل (که همه داده‌ها را شامل می‌شود) و پشتیبان‌گیری افزایشی (که فقط تغییرات جزئی را شامل می‌شود) است. از نظر حجم داده، پشتیبان‌گیری دیفرانسیلی فضای کمتری نسبت به یک پشتیبان‌گیری کامل، اما بیشتری نسبت به یک پشتیبان‌گیری افزایشی اشغال می‌نماید.

 

phpMyAdmin چیست و چه کاربردی دارد؟

تقریبا همه وب‌سایت‌های پویا که از زبان‌های برنامه‌نویسی سمت سرور مانند PHP یا پایتون استفاده می‌کنند، به یک پایگاه داده متکی هستند. این پایگاه داده‌ها تمام اطلاعات مهمی که در یک وب‌سایت وردپرسی اتفاق می‌افتد، در آن‌ها ذخیره می‌شود. با وابستگی شدید وب‌سایت‌های امروزی به پایگاه داده‌ها، نیاز به یک ابزار کارآمد و آسان برای مدیریت آن‌ها بیش از پیش احساس می‌شود. phpMyAdmin، یکی از محبوب‌ترین ابزارهای مدیریت پایگاه داده در دنیای امروز است که این نیاز را برطرف کرده و به مدیران وب‌سایت‌ها اجازه می‌دهد تا به سادگی با پایگاه داده خود تعامل داشته باشند و محتویات آن را ویرایش کنند.

phpMyAdmin چیست؟ آشنایی با کاربرد و ویژگی های پی‌اچ‌پی‌مای‌ادمین

مزایا و قابلیت‌های phpMyAdmin

phpMyAdmin، با دارا بودن ویژگی‌های زیر به یکی از پرکاربردترین ابزارها در حوزه مدیریت پایگاه داده تبدیل شده است:

• یک رابط گرافیکی بسیار ساده دارد که حتی برای کاربران مبتدی نیز قابل استفاده است.

• با استفاده از phpMyAdmin می‌توانید به راحتی پایگاه داده‌های خود را ایجاد، حذف، ویرایش و سازماندهی کنید.

• به سادگی می‌توانید جدول های جدید ایجاد، ساختار آن‌ها را تغییر و داده‌های مورد نظر خود را به آن‌ها اضافه یا حذف نمایید.

• برای کاربران پیشرفته‌تر، امکان اجرای مستقیم دستورات SQL را فراهم می‌کند تا بتوانند عملیات پیچیده‌تری را روی پایگاه داده خود انجام دهند.

• با استفاده از ابزارهای جستجوی قدرتمند phpMyAdmin، می‌توانید به سرعت داده‌های مورد نظر خود را در پایگاه داده پیدا کنید.

• می‌توانید کاربران مختلفی را به پایگاه داده خود اضافه و سطح دسترسی هر یک از آن‌ها را به صورت جداگانه تعریف نمایید.

• phpMyAdmin، از اکثر ویژگی‌های پیشرفته MySQL مانند تریگرها، رویه‌های ذخیره شده و کلیدهای خارجی پشتیبانی می‌کند.

• به چندین زبان زنده دنیا از جمله فارسی ترجمه شده است که این امر، استفاده از آن را برای کاربران غیرانگلیسی زبان آسان‌تر می‌کند.

• با استفاده از این ابزار می‌توانید به راحتی از پایگاه داده خود پشتیبان تهیه نمایید تا در صورت بروز هرگونه مشکل، بتوانید داده‌های خود را بازگردانید.

 

فرمت‌های رایج بک‌آپ دیتابیس در phpMyAdmin

هنگام ایجاد بک‌آپ، شما می‌توانید فرمت فایل خروجی را انتخاب کنید. هر فرمت مزایا و معایب خاص خود را دارد. در ادامه به برخی از رایج‌ترین فرمت‌های بک‌آپ در phpMyAdmin می‌پردازیم:

فرمت‌های متنی

• SQL: این فرمت یک فایل متنی ساده است که حاوی دستورات SQL برای ایجاد و پر کردن جدول‌هاست. این فرمت قابل حمل است و توسط بسیاری از سیستم‌های مدیریت پایگاه داده پشتیبانی می‌شود؛ اما برای پایگاه داده‌های بزرگ، حجم فایل می‌تواند بسیار زیاد باشد.

• CSV: این فرمت داده‌ها را به صورت جدول‌های متنی با استفاده از کاما یا کاراکترهای دیگر به عنوان جداکننده ستون‌ها ذخیره می‌کند و برای صادرات داده‌ها به برنامه‌های صفحه گسترده مانند اکسل مناسب است.

فرمت‌های مخصوص MySQL

• Gzipped: این فرمت یک فایل فشرده شده است که فضای کمتری را اشغال می‌کند و برای بک‌آپ‌های بزرگ بسیار مناسب است.

• Compressed: این فرمت نیز یک فایل فشرده شده است؛ اما ممکن است الگوریتم فشرده‌سازی متفاوتی نسبت به gzipped داشته باشد.

• gzip + bzip2: ترکیبی از دو الگوریتم فشرده‌سازی است که می‌تواند فشرده‌سازی بهتری را ارائه دهد.

 

مراحل بازگردانی بک‌آپ دیتابیس از phpMyAdmin

برای بازگرداندن بک آپ دیتابیس از phpMyAdmin مراحل زیر را انجام دهید:

• برای ورود به phpMyAdmin، ابتدا وارد کنترل پنل هاست خود شوید.
• سپس بخش "پایگاه داده" یا "ابزارهای پایگاه داده" را پیدا کرده و روی گزینه "phpMyAdmin" کلیک نمایید تا به محیط مدیریت پایگاه داده خود دسترسی پیدا کنید. 

• پس از ورود به محیط phpMyAdmin از لیست پایگاه داده‌های موجود، پایگاه داده مورد نظر خود را انتخاب کنید.
•  با این کار ساختار کلی پایگاه داده و تمام جدول‌های آن در پنل سمت راست صفحه برای شما قابل مشاهده خواهد بود.
• پس از مشاهده جدول‌های دیتابیس، برای تهیه نسخه پشتیبان (بک‌آپ)، روی گزینه (Export) در بالای صفحه کلیک کنید.
• با این کار می‌توانید یک فایل پشتیبان از پایگاه داده خود ایجاد کرده و در صورت نیاز، آن را بازگردانید.

• برای ایجاد یک بک‌آپ سفارشی با بالاترین سطح دسترسی، گزینه "Custom - display all possible options" را انتخاب کنید.
•  سپس الگوریتم فشرده‌سازی "gzip" را برای کاهش حجم فایل خروجی انتخاب نمایید.
• با حفظ فرمت پیش‌فرض SQL، فایل بک‌آپ ایجاد شده قابل بازیابی در اکثر سیستم‌های مدیریت پایگاه داده خواهد بود.
• در نهایت با کلیک بر روی دکمه "Go"، فرآیند ایجاد بک‌آپ آغاز شده و فایل پشتیبان شما آماده دانلود خواهد شد.
• قبل از بازگردانی بک‌آپ، یک پایگاه داده خالی در هاست خود ایجاد کنید که محلی برای ذخیره اطلاعات بازیابی شده از بک‌آپ خواهد بود.
• پس از ساخت پایگاه داده جدید به محیط phpMyAdmin رفته و شیما را انتخاب کنید.
• با کلیک بر روی گزینه "Import" می‌توانید فایل SQL حاوی ساختار و داده‌های بک‌آپ را به پایگاه داده وارد نمایید.

• برای تعیین مسیر فایل SQL، روی دکمه "Browse" کلیک کنید و فایل بک‌آپ را انتخاب نمایید.
• با کلیک بر روی دکمه "Go"، فرآیند وارد کردن ساختار و داده‌های پایگاه داده به صورت خودکار آغاز می‌شود.

 

بهینه‌سازی عملکرد دیتابیس پس از بازگردانی از phpMyAdmin

پس از بازگردانی یک دیتابیس از بک‌آپ، به خصوص اگر بک‌آپ از یک سیستم قدیمی‌تر یا با حجم داده بیشتر گرفته شده باشد، ممکن است با کاهش عملکرد دیتابیس مواجه شوید. این کاهش عملکرد می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تکه‌تکه شدن جدول‌ها، شاخص‌های نامناسب و داده‌های زائد رخ دهد. برای بهینه‌سازی عملکرد دیتابیس پس از بازگردانی، می‌توانید مراحل زیر را انجام دهید:

1. بهینه‌سازی جدول‌ها

• Optimize Table: با این دستور ساختار فیزیکی جدول را می‌توانید بهتر کرده و فضای خالی را بازیابی کنید.

• Repair Table: این دستور هرگونه خطای منطقی در ساختار جدول را برطرف می‌نماید.

برای اجرای این دستورات در phpMyAdmin:

1.    دیتابیس مورد نظر را انتخاب کنید.

2.    تمام جدول‌ها یا جدول مورد نظر را انتخاب نمایید.

3.    از منوی کشویی "With selected" گزینه "Optimize table" یا "Repair table" را انتخاب کنید.

2. بازسازی شاخص‌ها

شاخص‌ها برای سرعت بخشیدن به جستجوها در دیتابیس استفاده می‌شوند که پس از بازگردانی، ممکن است نیاز به بازسازی داشته باشند. برای بازسازی شاخص‌ها نیز می‌توانید از دستور REPAIR TABLE استفاده کنید.

3. حذف داده‌های زائد

• حذف سطرهای تکراری: اگر جداول شما حاوی سطرهای تکراری است، می‌توانید با استفاده از دستور DELETE و یک عبارت WHERE مناسب آن‌ها را حذف کنید.

• حذف داده‌های قدیمی: اگر داده‌های قدیمی برای شما مهم نیستند، می‌توانید آن‌ها را با استفاده از دستور DELETE و یک عبارت WHERE بر اساس تاریخ حذف نمایید.

• حذف جدول‌های بلااستفاده: اگر جدول‌های بلااستفاده‌ای در دیتابیس وجود دارد، می‌توانید آن‌ها را با استفاده از دستور DROP TABLE حذف کنید.

4. تنظیم پارامترهای MySQL

• buffer_pool_size: این پارامتر مقدار حافظه‌ای را که MySQL برای ذخیره داده‌های داغ استفاده می‌کند، تعیین می‌نماید.

• innodb_buffer_pool_size: این پارامتر مشابه پارامتر قبلی است؛ اما برای موتور ذخیره‌سازی InnoDB استفاده می‌شود.

• key_buffer_size: این پارامتر مقدار حافظه‌ای را که MySQL برای ذخیره شاخص‌ها استفاده می‌نماید، تعیین می‌کند.

 

تست عملکرد دیتابیس پس از بازگردانی

هنگامی که یک پایگاه داده را به محیط جدیدی انتقال می‌دهیم یا حجم داده‌های آن به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد، احتمال بروز مشکلاتی در عملکرد آن بیشتر می‌شود. با انجام تست عملکرد می‌توانیم قبل از اینکه این مشکلات بر عملکرد سیستم تاثیر منفی بگذارند، آن‌ها را شناسایی و برطرف کنیم.  با شناسایی و رفع مشکلات عملکردی، می‌توانیم رضایت کاربران را جلب کرده و از دست دادن مشتریان جلوگیری کنیم. همچنین، با بهینه‌سازی منابع سیستم، می‌توانیم عملکرد کلی سیستم را بهبود بخشیده و هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهیم.

 

نکات کلیدی برای بازگردانی بک‌آپ دیتابیس از phpMyAdmin

بازگردانی بک‌آپ دیتابیس از phpMyAdmin، یک فرآیند حساس است که نیازمند دقت و توجه به جزئیات است. به همین دلیل قبل از شروع بازگردانی، حتما از دیتابیس خود بک‌آپ بگیرید تا در صورت بروز هرگونه مشکل، بتوانید به نسخه قبلی بازگردید. همچنین، مطمئن شوید که نسخه بک‌آپی که می‌خواهید بازیابی کنید، نسخه صحیح و به روز است و فضای کافی برای بازیابی آن در سرور وجود دارد.

در هنگام بازگردانی، فرمت فایل بک‌آپ، تنظیمات کاراکتر و حجم داده‌ها از مهم‌ترین مواردی هستند که باید به آن‌ها توجه کنید. همچنین، در طول این فرآیند لاگ‌های سرور را به دقت بررسی نمایید تا از عدم وجود خطا مطمئن شوید. پس از اتمام فرآیند، همه جدول و داده‌ها را به دقت بررسی کرده و مجوزهای کاربران را نیز کنترل کنید.

نتیجه‌گیری

در این پژوهش، به بررسی فرآیند بازگردانی بک‌آپ دیتابیس از طریق phpMyAdmin، پرداختیم. با توجه به اهمیت بالای داده‌ها در دنیای امروز، داشتن یک بک‌آپ مناسب و دانستن روش‌های بازگردانی آن بسیار ضروری است.phpMyAdmin به‌عنوان یک ابزار قدرتمند و کاربرپسند، امکان بازیابی سریع و آسان دیتابیس‌های آسیب‌دیده را فراهم می‌کند. با این وجود، توجه به نکاتی همچون انتخاب بک‌آپ صحیح، تطبیق کدگذاری کاراکترها و بررسی تغییرات اخیر پس از تهیه بک‌آپ، برای موفقیت‌آمیز بودن این فرآیند بسیار مهم است. در نهایت، می‌توان گفت که توانایی بازگردانی دیتابیس یک مهارت ضروری برای هر مدیر پایگاه داده بوده و به منظور حفظ یکپارچگی و امنیت داده‌ها باید به صورت دوره‌ای تمرین شود.