ابزارهای مختلفی برای طراحی دیتابیس وجود دارند که آشنایی با آن‌ها می‌تواند برای یک طراحی خوب و کاربردی شما را راهنمایی کند. ما در این مقاله قصد داریم ابتدا با تعریف پایگاه داده و اهمیت آن آشنا شده و سپس به سراغ معرفی بهترین ابزارهای طراحی برویم.
پایگاه داده چیست؟
پایگاه داده یا دیتابیس (Database)، مجموعه‌ای سازمان یافته از اطلاعات یا داده‌های ساختار یافته است که معمولا به صورت الکترونیکی در یک سیستم کامپیوتری ذخیره می‌شود. یک پایگاه داده معمولا توسط یک سیستم مدیریت پایگاه داده (DBMS) کنترل می‌شود.
داده و سیستم مدیریتی، همراه با برنامه‌های کاربردی مرتبط با آن‌ها به عنوان یک سیستم پایگاه داده شناخته می‌شوند. البته به ترکیب همه این موارد کنار هم به اختصار دیتابیس می‌گوییم.
اجازه دهید مثالی از پایگاه داده را با هم مرور کنیم: یک فهرست آنلاین تلفن برای ذخیره اطلاعات افراد، شماره تلفن و سایر جزئیات تماس از دیتابیس استفاده می‌کند. شرکت برق شما از یک پایگاه داده برای مدیریت صورت حساب، مسائل مربوط به مشتری، رسیدگی به اطلاعات و موارد مشابه استفاده می‌کند.
مثال دیگر می‌تواند پایگاه داده شبکه‌هایی مانند اینستگرام و فیسبوک باشد که داده‌های مربوط به اعضا، دوستان، فعالیت‌ها، پیام‌های شما و افراد بسیار دیگری را روی خود ذخیره می‌کند.
آموزش ساخت دیتابیس در کنترل پنل پلسک
انواع پایگاه داده
پایگاه داده انواع مختلفی داشته که از آن‌ها برای ذخیره‌سازی داده‌ها استفاده می‌شود. دیتابیس‌ها انواع مختلفی داشته و هرکدام هم اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند. نحوه ذخیره‌سازی اطلاعات روی دیتابیس‌ها متفاوت بوده و بسته به نیاز و استفاده افراد مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه با انواع پایگاه داده آشنا می‌شویم.
پایگاه داده توزیع شده
این نوع دیتابیس از داده‌های مشترک و اطلاعاتی که از کامپیوترهای محلی جمع آوری شده، تشکیل شده است. در این نوع سیستم پایگاه داده، اطلاعات در یک مکان ذخیره نشده و در سازمان‌های مختلفی توزیع شده‌اند.
پایگاه داده اطلاعاتی ارتباطی
روابط در این دیتابیس در قالب جداول تعریف می‌شوند. به آن DBMS ارتباطی هم می گویند که محبوب‌ترین سیستم مدیریت پایگاه داده است. نمونه پایگاه‌های اطلاعاتی ارتباطی شامل MySQL، Oracle و Microsoft SQL Server است.
پایگاه داده شی‌گرا
پایگاه داده شی‌گرا از ذخیره سازی انواع داده‌ها پشتیبانی می‌کند. داده‌ها در قالب اشیا ذخیره می‌شوند. اشیایی که در دیتابیس نگهداری می‌شوند دارای ویژگي‌ها و روش‌هایی هستند که تعیین می‌کنند با داده‌ها چه کاری انجام شود. PostgreSQL نمونه‌ای از یک سیستم مدیریتی شی‌گرا است.
پایگاه داده متمرکز
این دیتابیس فضایی متمرکز بوده که کاربران با پیشینه‌های مختلف می‌توانند به این داده‌ها دسترسی داشته باشند. این نوع از پایگاه داده، رویه‌های کاربردی را ذخیره کرده که به کاربران کمک می‌کند حتی از راه دور هم به داده‌ها دسترسی داشته باشند.
پایگاه داده منبع باز
این مدل اطلاعات مربوط به عملیات را ذخیره می‌کند. این پایگاه عمدتا در زمینه بازاریابی، روابط کارکنان و خدمات مشتری استفاده می‌شود.
پایگاه داده ابری
پایگاه داده ابری، دیتابیسی است که برای چندین محیط مجازی بهینه‌سازی یا ساخته شده است. این مدل، مزایای بسیاری داشته و برخی از آن‌ها می‌توانند برای پهنای باند و افزایش ظرفیت ذخیره سازی کمک کنند.
پایگاه داده NoSQL
پایگاه داده NoSQL برای مجموعه‌های بزرگی از داده‌های توزیع شده استفاده می‌شود. چند مشکل عملکرد دیتاهای بزرگ وجود دارد که به طور موثر توسط پایگاه داده ارتباطی مدیریت می‌شود. این نوع پایگاه داده کامپیوتری در تجزیه و تحلیل داده‌های بدون ساختار با اندازه بزرگ بسیار کارآمد است.
طراحی دیتابیس چیست؟
حالا که با تعریف و انواع پایگاه داده آشنا شدیم، باید ببینیم که طراحی دیتابیس (process of producing a detailed data model of a database) به چه معنایی است. طراحی پایگاه داده، مراحلی بوده که به پیاده سازی، ساخت و حفظ سیستم‌های مدیریت داده کمک می‌کند. مهم‌ترین هدف از طراحی پایگاه داده، ساخت مدل‌های منطقی از طرح‌ها است تا بتوان یک دیتابیس پیشنهادی بسیار خوب را ارائه داد.
طراحی پایگاه داده روی ساختار، نحوه ذخیره سازی و مدیریت اطلاعات تمرکز می‌کند. یک پایگاه خوب، تضمین می‌کند که اطلاعات سازگارس داشته و دیتاهای اضافی حذف شوند. در نتیجه عملکرد پایگاه بهبود پیدا می‌کند.
چرا طراحی پایگاه داده اهمیت دارد؟
این سوال مطرح می‌شود که چرا طراحی پایگاه داده اهمیت دارد. در پاسخ باید گفت که این طراحی نیازهای کاربر را برطرف کرده و کارایی زیادی دارد. این موضوع به خصوص برای دیتابیس‌هایی که کارایی بالایی دارند، اهمیت بسیاری دارد.
ابزارهای طراحی دیتابیس
داشتن یک پایگاه داده که به خوبی طراحی شده باشد، پیش نیازی است بر تمام تلاش‌های مفیدی که می‌توان در آینده انجام داد. استفاده از یک دیتابیس به صورت کارآمد تنها در صورتی مقدور است که توانسته باشید ساختار پایگاه داده خود را به خوبی طراحی کرده باشید. با اینکار، زحمت تعمیرات و نگهداری مضاعف از روی دوش شما برداشته شده و زمان و تلاش اضافی را برای انجام یک کار ساده کمتر می‌کند. در ادامه به بهترین ابزارهای طراحی دیتابیس اشاره کرده‌ایم.
ابزار Visual Paradigm ERD Tools
این ابزار یکی از مهم‌ترین و قدرتمندترین ابزارهای طراحی پایگاه داده است. VPET با پیروی از رویکرد Entity Relationship Diagram Tools به طراحی یک پایگاه داده کمک می‌کند. این رویکرد پایه و اساس هر نوع دیتابیس است. این ابزار قدرت اینکار را دارد تا بتواند هر نوع معماری سازمانی، مدل سازی بصری و یا نقشه ذهنی را به یک پروژه عملی و موفق تبدیل کند.
Visual Paradigm یکی از پیشروترین نرم افزارها در زمینه تبدیل کسب‌وکارهای فناوری محور و راه حل‌هایی برای مشکلات آن‌ها است. این نرم افزار توسط سازمان‌های بزرگی همچون Fortune 1000 پذیرفته شده است. این نرم افزار در حال حاضر عمدتا برای استفاده‌های شخصی و غیر تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورتی که به مدل سازی UML علاقه داشته باشید، این برنامه برای آن ایده‌آل است.
ابزار Vertabelo
این ابزار برای طراحی دیتابیس به صورت آنلاین ایده‌آل است. این ابزار از قابلیت Visual Modelling بهره برده و باعث می‌شود تا دردسر ساخت جداول بسیار در پایگاه داده به صورت دستی رفع شود. این نرم افزار ویژگی‌های مفیدی مانند پشتیبانی از distributed teams، رابط کاربری زیبا و آسان، رابطی کارآمد و موثر در طراحی پایگاه‌های داده را دارد.
این محصول بیشتر برای مقاصد تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک ورژن رایگان آن برای استفاده در پروژه‌های کوچک‌تر موجود است، اما اگر بخواهید پروژه بزرگی را با آن بسازید، نیازمند آن است که هزینه‌ای پرداخت کرده و از مدل حرفه‌ای آن بهره‌مند شوید.
ابزار Lucidchart
این نرم افزار یکی از پرکاربردترین ابزارهایی است که در طراحی دیتابیس از آن استفاده می‌شود. شما می‌توانید به صورت آنلاین نمودارهای پایگاه داده خود را طراحی کرده و با استفاده از دیگر پایگاه داده‌های مشترک و کمک کننده ایین ابزار، سرعت کار شما بسیار بیشتر خواهد شد. این ابزار باعث می‌شود که یک دیتابیس کارآمد داشته باشید قیمت آن نسبت به حالت‌هایی که ارائه می‌دهد منعطف بوده و طراحی آن کاربر پسند است.
Lucidchart قابلیت استفاده از فضای ابری را داشته و این موضوع نیاز به دانلود بسیاری از موارد را از بین می‌برد. از طرفی در هنگام کار روی یک پروژه دیتابیس، می‌توانید در هر لحظه با دیگر طراحان در ارتباط بوده و پشتیبانی آنلاین دریافت کنید. این ابزار در میان دیگر همتایان خود در بخش طراحی نمودار بسیار محبوب‌تر است. این برنامه جوایز زیادی را در حوزه کاری خود کسب کرده است.
ابزار SQL Server Database Modeler
این ابزار بسیار قدرتمند است و به صورت هوشمندی کار شما را آسان‌تر خواهد کرد. کافی است تا یک پایگاه داده دیگر را به نرم افزار بدهید تا با استفاده از فناوری مهندسی معکوس، یک دیتابیس آنلاین برای شما طراحی کند. رابط کاربری این ابزار بسیار مناسب طراحی شده و می‌توانید چندین حوزه مختلف در بحث دیتابیس را یکجا با هم ایجاد کند.
همچنین می‌توانید پروژه‌های ساخته شده را به راحتی با دیگران به اشتراک بگذارید. بر خلاف بسیاری از نرم افزارهای دیگر در بحث طراحی دیتابیس، این ابزار به هیچ وسیله یا ابزار دیگری نیاز نداشته و تنها کافیست از مرورگر خود برای کارکردن استفاده کنید. از این ابزار هم برای کسب‌وکارهای کوچک و هم برای بیزنس‌های بزرگ استفاده می‌شود.
ابزار DeZign for Databases
این ابزار طراحی پایگاه داده بسیار قوی بوده و کار با آن بسیار ساده است. این ابزار از قابلیت Data Modeling پشتیبانی کرده و کار متخصصان دیتابیس را بسیار ساده کرده است. ویژگی‌های دیگر این ابزار شامل همگام سازی پایگاه داده، همکاری مشترک در ساخت مدل‌های مختلف پایگاه داده و همینطور گزارش گیری از انواع دیتابیس است. این نرم افزار توسط شرکت Datanamic ساخته شده و بارها به دلیل ساخت ابزاری ساده و کاربردی برای طراحی دیتابیس مورد قدردانی قرار گرفته است. در صورت داشتن این ابزار در کنار خود، می‌توانید تا بیش از 15 دیتابیس مختلف را در کنار یکدیگر داشته باشید.
ابزار Erwin Data Modeler
این ابزار نیز در طراحی دیتابیس بسیار مفید بوده و با استفاده از داده‌های سازمانی، یک مدل سازی کامل را انجام می‌دهد. این نرم افزار از استاندارهای خاصی برای افزایش کیفیت داده‌ها استفاده کرده و می‌توانید هر نوع داده‌ای را در هر جایی ذخیره کنید. همچنین یک جامعه ارتباطی رایگان نیز در خصوص این ابزار طراحی دیتابیس وجود داشته و می‌توانید از آن برای پیدا کردن راه حل‌های مختلف استفاده کنید. این نرم افزار تا 30 سال یکی از بهترین ابزارها در این حوزه بوده و همیشه انتخاب اول متخصصان فناوری اطلاعات بوده است.
ابزار Aqua Data Studio ER Modeler
این ابزار مدل‌های فیزیکی از سیستم‌های مدیریت پایگاه داده رابطه‌ای پشتیبانی می‌کند. نرم افزار Aqua مکانیزهای مهندسی معکوسی داشته و همین موضوع باعث می‌شود تا با استفاده از مدلسازی، داده‌ها را به کدهای دیتابیس تبدیل کند. می‌توانید تا 14 روز از نسخه رایگان این برنامه استفاده کنید. این برنامه دارای سرویس خدمات مشتریان کامل بوده و از چندین پایگاه داده و زبان نیز پشتیبانی می‌کند.
سخن پایانی
طراحی پایگاه داده نحوه سازماندهی اطلاعات را در دیتابیس تعریف می‌کند. این موضوع شامل محدودیت‌های منطقی مانند جدول، فیلم ها، انواع داده و روابط بین آن‌ها است. در این مقاله با مهم ترین ابزارهایی که به کمک آن می‌توانید پایگاه داده خود را طراحی کنید، آشنا شدیم. فراموش نکنید که هر دیتابیسی، برای یک هدف و یک سازمان مفید بوده و باید متناسب با شرایط کاری آن انتخاب شود.
سوالات متداول
- پایگاه داده چیست؟
مجموعه‌ای سازمان یافته از داده‌های ساختار یافته است که معمولا به صورت الکترونیکی در یک سیستم کامپیوتری ذخیره می‌شود.
- انواع مختلف پایگاه داده کدام هستند؟
پایگاه‌های داده براساس اهداف و نوع طراحی به دسته بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شوند، مانند ارتباطی، شی‌گرا و متمرکز.
- چرا طراحی پایگاه داده اهمیت دارد؟
نیاز کاربر را به صورت خاص برطرف می‌کند.
