چگونه طراحی سایت یاد بگیرم؟ [روش های طراحی وب سایت]

طراحی سایت یکی از ارکان مهم ایجاد یک وب‌سایت است و هیچ وب‌سایتی وجود ندارد که مرحله طراحی سایت را پشت سر نگذاشته باشد. یادگیری فرایند طراحی وب‌سایت، مراحل مختلفی دارد که تسلط به آن‌ها برای طراحی سایت لازم است. با فراگیری طراحی سایت می‌توان بهترین ظاهر و عملکرد را برای وب‌سایت به ارمغان آورد.

• طراحی سایت به طور کلی به دوشاخه مهم تقسیم می‌شود: طراحی بک‌اند (Back-end) و طراحی فرانت‌اند (Front-end).

طراحی بک‌اند

طراحی بک‌اند، عبارت است از برنامه‌نویسی و ایجاد کدهای لازم برای اجرای سایت در سمت سرور. معنی لغوی بک‌اند یعنی هرچیزی که در پشت صحنه صورت می‌گیرد؛ در بحث طراحی سایت نیز همین‌گونه است. این نوع طراحی سایت نیازمند مهارت بالا برای استدلال و پردازش تابع‌ها است و اشکال و نقص در آن منجر به نقص، باگ و آسیب پذیری در سایت می‌شود. بک‌اند یک سایت به طور کلی شامل سه بخش است:یک سرور، پایگاه‌های داده و یک برنامه.

• سروری که مسئول برقراری ارتباط با شبکه اینترنت و پردازش داده‌ها است.
• برنامه که وظیفه ارتباط سخت افزار و نرم افزار در فرایند پردازش را دارد و ویژگی‌ها و امکانات مختلفی را ارائه می‌دهد.
• پایگاه‌های داده که وظیفه دسته بندی و ذخیره داده‌ها را به دوش می‌کشند.

طراحی بک‌اند سایت در حقیقت نگارش کدهایی است که برای نگه داری اطلاعات حیاتی، منطق و پردازش نهایی سایت، ابزار حفاظت و اجرای این موارد در سمت سرور، نیاز می‌شود. داده‌های حیاتی سایت که در پایگاه‌های داده هستند و هزاران کد، در سرور سایت ذخیره می‌شوند. کاربری که از یک سایت بازدید می‌کند، اجزای بک‌اند را نمی‌تواند ببیند و برایش قابل مشاهده نیست. این دقیقاً فرق اصلی بک‌اند با فرانت‌اند در تجربه کاربری از سایت است.

در نهایت طراحی بک‌اند یعنی تهیه و تنظیم نیازهای اساسی و زیرساخت‌های سایت و برنامه ریزی آن‌ها به منظور عملکرد صحیح همه اجزا و یکپارچه سازی سایت در سمت سرور.

طراحی فرانت‌اند

طراحی فرانت‌اند برخلاف بک‌اند بیشتر بر خلاقیت و طراحی گرافیکی سایت تمرکز دارد و شامل کدهای سمت کاربر است. اگر به یک سایت وارد شویم در حقیقت با کدهای فرانت‌اند آن سروکار داریم که به‌صورت تصویر نشان داده می‌شوند. طراحی فرانت‌اند کمی ساده‌تر از بک‌اند است و پیچیدگی کمتری دارد. همه ویژگی‌های بصری و تصاویری که در سایت هستند، فونت‌ها، رنگ‌ها، منوهای کشویی و سایر عناصر ظاهری، جزئی از فرانت‌اند محسوب می‌شوند.

درطراحی فرانت‌اند نیز برای عملکرد صحیح همه این عناصر و اشکال ظاهری و یکپارچه سازی آن‌ها، کد نویسی می‌شود تا به کمک بخش بک‌اند که زیرساخت‌های سایت را به عهده دارد، تجربه کاربری مناسبی از سایت به بازدید کننده ارائه شود.

در هر دو نوع طراحی، روش‌ها، متدها و ابزارهای اختصاصی‌ وجود دارد و برخی موارد از زبان‌ها و فریم‌ورک‌های یکسانی هم استفاده می‌شود. نوعی طراحی دیگر به نام طراحی فول استک (Full-Stack) نیز وجود دارد.طراحی فول استک شامل طراحی هر دو بخش بک‌اند و فرانت‌اند می‌شود طراح فول استک تمام روش‌ها و ابزارهای مورد نیاز برای ساخت یک سایت را می‌شناسد، بر آنها مسلط است  و می‌تواند هر دو طراحی را بر عهده بگیرد و دیگر برای طراحی یک سایت کامل، نیاز به دو طراح مختلف نیست. هر دو طراح بک‌اند و فرانت‌اند در مواردی نیاز به دانش طراحی حوزه دیگری دارند و اکثراً هم کمی مسلط‌اند ولی نمی‌توان آنها را طراح فول استک محسوب کرد.

همانطور که اشاره شد، طراحی بک‌اند وب‌سایت متکی بر استدلال و منطق است و برای کد نویسی آن، نیاز به مهارت و تسلط بالا بر این موارد است و طراحی فرانت‌اند نیز بیشتر به خلاقیت و نوآوری برنامه نویس وابسته است تا گرافیک‌ها و تصاویر سایت به بهترین شکل نمایش داده شود. در طراحی فرانت‌اند علاوه بر برنامه‌نویسی و تسلط بر زبان‌های برنامه‌نویسی مربوط به آن، باید با سایر برنامه‌های مربوط به پردازش تصویر، همچون ادوبی فوتوشاپ(Adobe Photoshop)، فایرورکز (Adobe Fireworks)، ایلاستریتور (Adobe Illustrator)، دریم ویور(Adobe Dreamweaver) و برنامه‌های مشابه هم آشنایی داشت.

برای اینکه طراحی سایت را یاد بگیریم، باید انتخاب کنیم که کدام نوع طراحی سایت بیشتر با توانایی‌هایمان همخوانی دارد. بک‌اند یا فرانت‌اند؟ و یا هردو(Full stack)؟ هر کدام از این نوع طراحی، ابزار و دانش مخصوص خود را لازم دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

جاوا اسکریپت (Java script)، اچ تی ام آل (HTML)، سی‌اس‌اس  (CSS)و پی‌اچ‌پی (PHP) مهم‌ترین و درواقع اصلی‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی برای طراحی سایت، در هر دو نوع بک‌اند و فرانت‌اند محسوب می‌شوند. هیچ سایتی وجود ندارد که از این زبان‌ها استفاده نکند. پس یادگیری و تسلط بر آن‌ها، اولین قدم طراحی سایت است. به دنبال یادگیری این زبان‌ها، برای افزایش سرعت کار و راحتی کدنویسی باید با فریم‌ورک‌های این زبان‌ها نیز آشنا شد و آن‌ها را یاد گرفت. فریم‌ورک‌ها ابزارهایی هستند که کدهای از پیش نوشته‌شده زبان‌های برنامه‌نویسی را دارند و در برنامه‌نویسی و نوشتن کد، کافی است کدهای فریم‌ورک را درجایی که می‌خواهیم، قرار داده و سپس به‌دلخواه آن‌ها را تغییر دهیم. در کدنویسی، فریم‌ورک‌ها باعث صرفه‌جویی در وقت و هزینه می‌شوند. هر زبان برنامه‌نویسی حداقل یک فریم‌ورک دارد و بعضی‌ها چندین فریم‌ورک. تفاوت آن‌ها در میزان انعطاف و امکاناتی است که ارائه می‌دهند. پشتیبانی از پایگاه‌های داده مختلف نیز از این تفاوت‌هاست. پایگاه‌های داده یک منبع برای ذخیره و بازخوانی کدهای نوشته‌شده هستند و بر اساس فریم‌ورک‌ها و زبان‌های برنامه‌نویسی که پشتیبانی می‌کنند، با یکدیگر متفاوت‌اند. بیشتر این ابزارهایی که معرفی شد، چندمنظوره هستند؛ یعنی یک فریم‌ورک از زبان برنامه‌نویسی دیگری نیز پشتیبانی می‌کند و می‌توان کدهای آن را در این فریم‌ورک استفاده کرد. به عبارت دیگر، یک پایگاه داده با بسیاری از فریم‌ورک‌ها و زبان‌های برنامه‌نویسی مطابقت دارند.

طراحی سایت با سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS)

امروزه طراحی سایت به کمک سیستم‌های مدیریت محتوا کار بسیار آسانی شده و دیگر نیازی به کد نویسی‌های پیچیده نیست. سیستم‌های مدیریت محتوا بیشتر پیش‌نیازهای راه‌اندازی ازجمله طراحی سایت را به‌صورت پیش‌فرض در اختیار کاربر می‌گذارند و در ساخت سایت و طراحی آن نیازی به دانش برنامه‌نویسی نخواهید داشت. البته این موضوع تا جایی صدق می‌کند که اقدام به تغییر در قالب و طراحی پیش‌فرض نکنید؛ در غیر این صورت باید همان برنامه‌نویسی و زبان‌های آن را یاد بگیرید. هرکدام از این سیستم‌های مدیریت محتوا نیز خود یک رابط کاربری دارند و برای استفاده از آن‌ها نیز باید مهارت داشت. البته یادگیری این مهارت نسبت به یادگیری برنامه‌نویسی و طراحی سایت به‌مراتب بسیار آسان است. با استفاده از این روش، سیستم‌های مدیریت محتوا مثل وردپرس، جوملا، دروپال و ... یک قالب از پیش آماده می‌توان کل یک سایت را راه‌اندازی کرد و دیگر خبری از طراحی بک‌اند و فرانت‌اند نخواهد بود. تقریباً بیشتر این سیستم‌های مدیریت‌محتوا بر پایه زبان پی‌اچ‌پی (PHP) هستند و هاست لینوکس برای راه‌اندازی این نوع سایت‌ها مناسب‌تر است. تنها جنبه طراحی در این روش افزودن پلاگین‌ها و افزونه‌هایی است که برای سایت ویژگی‌های منحصربه‌فردی را ایجاد می‌کنند. درواقع راحت‌ترین روش برای طراحی یک سایت، همین روش است. ناگفته نماند که سایت‌هایی که با این روش طراحی می‌شوند؛ نه‌تنها ضعیف نیستند بلکه در بسیاری از موارد، از سایت‌های دیگر قدرتمندترند. وب‌سایت‌های نیویورک‌تایمز، وبلاگ ناسا، وبلاگ موزیلا از وردپرس، وب‌سایت دانشگاه هاروارد از جوملا برای طراحی استفاده کرده‌اند. به این ترتیب در این روش کافیست دامنه و هاست خود را تهیه کرده و با نصب سیستم های مدیریت محتوا طراحی سایت خود را شروع نمایید.

یادگیری طراحی سایت با استفاده از پکیج‌های آموزشی آنلاین

هم‌اکنون در فضای اینترنت وب‌سایت‌های مختلفی برای آموزش در زمینه‌های مختلف وجود دارد. برنامه‌نویسی و طراحی سایت هم از این قاعده مستثنا نیست؛ برای یادگیری برنامه‌نویسی و طراحی سایت با این روش کافی است فیلم‌های آموزشی و پکیج‌های آموزشی این سایت‌ها را یا به‌رایگان و یا با مقداری هزینه تهیه کنید و شروع به یادگیری با این فیلم‌ها و دروس کنید. پکیج‌هایی که در این سایت‌ها وجود دارند، تقریباً اکثر موضوعات را پوشش می‌دهند و ابزارها و پیش‌نیازهای نرم‌افزاری را هم در اختیارتان قرار می‌دهند. این پکیج‌ها را می‌توان هم از سایت‌های داخلی با زبان فارسی و هم از سایت‌های خارجی با سایر زبان‌ها ازجمله انگلیسی تهیه کرد. آموزش سایت‌های خارجی، به‌روزتر و حرفه‌ای‌تر از سایت‌های داخلی است اما به دلیل اختلاف زبان، کار سخت می‌شود و نیاز به تسلط بر زبان انگلیسی وجود دارد. البته که در داخل ایران نیز موسسه‌ها و سایت‌های بسیار حرفه‌ای و خوب کم نیستند. پشتیبانی و مشاوره هم ازجمله مزایای اکثر این پکیج‌های پولی است که برای رفع اشکال در فرایند آموزشی بسیار مفید است. در بسیاری از این سایت‌ها می‌توان بعد از گذراندن دوره، یک مدرک معتبر دریافت کرد که نشان از اعتبار بالای آموزش این سایت و اندوخته‌های شما دارد. ازجمله این سایت‌ها می‌توان به udemy.com، Dontfeartheinternet.com ،codeschool  و code academy اشاره کرد. سایت‌های زیادی هم برای آموزش به زبان فارسی وجود دارند که زیاد شناخته‌شده نیستند ولی اعتبار بالایی دارند.

کلاس‌های آموزش طراحی سایت 

شرکت در کلاس‌های آموزشی طراحی سایت و برنامه‌نویسی به‌صورت حضوری  و یا مجازی نیز یک روش ایده آل برای تسلط به طراحی و برنامه‌نویسی سایت است. در طول این کلاس‌ها، یک استاد متخصص همه موضوعات مختلف را شرح می‌دهد و به آموزش به شاگردان می‌پردازد. نکته مثبت کلاس آموزش نسبت به سایر روش‌های آموزش طراحی و برنامه‌نویسی این است که قابلیت پرسش و تعامل مستقیم و توضیح ایراد و مشکل از سوی هنرجو به استاد را دارد و می‌توان رودررو به رفع اشکال پرداخت. در این روش بازدهی یادگیری نسبت به سایر روش‌ها بالاتر است و در مقابل، هزینه بالای کلاس‌ها و زمان زیادی که برای آن صرف می‌شود، معایب آن محسوب می‌شود. درواقع به سبب وجود ارتباط مستقیم استاد و دانش‌آموز و سایر دانش‌آموزان، هر مبحثی که تدریس می‌شود به‌سرعت توسط هنرجوها بررسی و رفع اشکال می‌شود و تمام افراد حاضر در کلاس مطالب مختلف را چه از استاد و چه از همدیگر به‌خوبی یاد می‌گیرند.

کتاب‌های خودآموز طراحی سایت

آموزش طراحی سایت با کتاب‌های خودآموز نیز مانند فیلم‌های آموزشی است با این تفاوت که  تشریح آموزش‌ها به‌صورت متنی هستند. هزینه کم این روش نسبت به کلاس‌های آموزش و فیلم‌ها و پکیج‌ها نقطه قوت آن است. در این روش معمولاً آموزش‌های سطح پایه و ابتدایی رواج زیادی دارد و برای آموزش سطح بالا مناسب نیست. بازهم مانند پکیج‌های آموزشی، امکان رفع اشکال با این روش وجود ندارد و به‌روز نبودن آموزش‌ها در کتاب، نقطه منفی این روش به شمار می‌رود. بیشتر طراحان حرفه‌ای سایت و برنامه‌نویس‌ها برای افراد مبتدی پیشنهاد می‌کنند که خودشان برنامه‌نویسی و طراحی سایت را یاد بگیرند و با آزمون‌وخطا تجربه کسب کنند؛ کتاب‌های خودآموز نیز برای همین منظور بیشترین کارایی را خواهند داشت.

انجام پروژه،تثبیت آموخته‌ها و تسلط نهایی

بعد از این‌همه آموزش و یادگیری برای اینکه همه آموخته‌ها و مطالب مرور و آزمایش شود باید یک پروژه کوچک ایجاد و تکمیل کرد تا توانایی و مهارت در این کار سنجیده شود. به میدان آوردن آموخته‌ها این امکان را به هنرجو می‌دهد تا نقاط ضعف و قدرت را از یادگیری‌ها پیدا کند و برای رفع ایرادها و تقویت نقاط قوت تلاش کند و به‌نوعی پخته شود.

بدیهی است که همه این آموزش‌ها زمان‌بر خواهد بود و یک‌شبه نمی‌توان این‌همه مهارت و توانایی را به دست آورد. پس برای این کار نیز همچون کارهای دیگر، صبر، تلاش و علاقه لازم است تا فرایند آموزش به بهترین شکل پیش برود.