7 نکته طلایی برای امنیت در لینوکس

لینوکس، یکی از محبوب‌ترین سیستم‌عامل‌های جهان بوده که به دلیل امنیت بالا، پایداری و انعطاف‌پذیری شناخته شده است. با این حال، هیچ سیستمی به طور کامل در برابر تهدیدات سایبری مصون نیست. در این مقاله، به بررسی 7 نکته طلایی خواهیم پرداخت که به شما کمک می‌کند تا امنیت سیستم لینوکس خود را به سطح بالاتری ارتقا دهید.  این نکات از تنظیمات اولیه سیستم تا مدیریت به روزرسانی‌ها و استفاده از ابزارهای امنیتی را پوشش می‌دهند. با رعایت این توصیه‌ها، می‌توانید از داده‌های خود محافظت نموده و از اختلال در عملکرد سیستم جلوگیری کنید.

لینوکس چیست؟ آشنایی با سیستم عامل لینوکس

اهمیت امنیت در لینوکس

لینوکس، به دلیل ساختار هسته باز و جامعه فعال توسعه‌ دهندگان، به سرعت به بروزرسانی‌ها و رفع آسیب‌پذیری‌ها پاسخ می‌دهد. این امر باعث می‌گردد سیستم‌های مبتنی بر لینوکس در برابر حملات سایبری مقاوم‌تر باشند. همچنین، لینوکس به کاربران اجازه می‌دهد تا سطح دسترسی‌ها را به دقت کنترل کنند و از این طریق از دسترسی‌های غیرمجاز جلوگیری نمایند. با توجه به افزایش حملات سایبری و اهمیت حفظ داده‌ها، امنیت لینوکس به عنوان یک مزیت رقابتی برای کاربران و سازمان‌ها محسوب می‌شود. علاوه بر این، بسیاری از سرورها، زیرساخت‌های شبکه و دستگاه‌های IoT بر پایه لینوکس ساخته شده‌اند. بنابراین، امنیت لینوکس تاثیر مستقیمی بر امنیت کل اینترنت دارد.

7 راهکار کاربردی برای افزایش امنیت لینوکس

برای افزایش امنیت لینوکس میتوانید از 7 راهکار زیر استفاده کنید که عبارت اند از:

1.استفاده از پسوردهای پیچیده و غیر قابل حدس در لینوکس

یکی از مهمترین اقدامات برای افزایش امنیت در سیستم‌های لینوکسی، استفاده از پسوردهای قوی و پیچیده است. این پسوردها باید به گونه‌ای انتخاب شوند که حدس زدن یا شکستن آن‌ها برای هکرها بسیار دشوار باشد. چرا پسوردهای قوی مهم هستند؟

• مقاومت در برابر حملات: پسوردهای قوی، اولین خط دفاعی در برابر حملات سایبری هستند. هکرها اغلب از روش‌های مختلفی مانند حدس زدن، نیروی بی‌شمار (brute force) و حملات دیکشنری برای شکستن پسوردها استفاده می‌کنند. یک پسورد پیچیده، این حملات را به شدت کند و در بسیاری از موارد غیرممکن می‌نماید.

• حفاظت از داده‌ها: پسوردهای قوی از دسترسی‌های غیرمجاز به حساب‌های کاربری و داده‌های حساس جلوگیری می‌کنند. تصور نمایید اگر هکر بتواند به حساب ادمین سیستم شما نفوذ کند، چه خساراتی به بار آورد.

• کاهش ریسک حملات: با استفاده از پسوردهای قوی، ریسک موفقیت‌آمیز بودن حملات سایبری را به شدت کاهش می‌دهید. حتی اگر هکر بتواند به بخشی از سیستم نفوذ کند، برای دسترسی به قسمت‌های حساس‌تر نیاز به شکستن پسوردهای بیشتری خواهد داشت.

چگونه یک پسورد قوی ایجاد کنیم؟

• طولانی باشد: هرچه پسورد طولانی‌تر باشد، شکستن آن دشوارتر است. حداقل 12 کاراکتر را برای پسورد خود در نظر بگیرید.

• پیچیده باشد: ترکیبی از حروف بزرگ و کوچک، اعداد و نمادها را در پسورد خود استفاده کنید. از کلمات رایج، نام‌ها، تاریخ تولد و سایر اطلاعات شخصی اجتناب نمایید.

• منحصر به فرد باشد: برای هر حساب کاربری از یک پسورد متفاوت استفاده کنید.

• به‌روزرسانی منظم: هر چند وقت یکبار پسوردهای خود را تغییر دهید، به‌خصوص اگر از آن‌ها برای حساب‌های مهم استفاده می‌نمایید.

• از عبارات استفاده کنید: به جای یک پسورد تصادفی، می‌توانید از یک عبارت استفاده نمایید. این عبارت می‌تواند ترکیبی از چند کلمه باشد که برای شما معنی‌دار بوده و به خاطر سپردن آن آسان‌تر است.

• از ابزارهای تولید پسورد استفاده کنید: بسیاری از ابزارهای آنلاین و آفلاین برای تولید پسوردهای قوی و تصادفی وجود دارند.

• احراز هویت دو مرحله‌ای: علاوه بر پسورد قوی، از احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) برای افزایش امنیت حساب‌های خود استفاده کنید.

روش های ساخت رمز عبور قوی و امن

2.غیرفعال کردن لاگین مستقیم با کاربر root در لینوکس

 کاربر root در سیستم‌های لینوکسی دسترسی کامل و نامحدودی به تمامی منابع سیستم دارد. به همین دلیل، اگر یک مهاجم بتواند به حساب کاربری root دسترسی پیدا نماید، می‌تواند به راحتی به کل سیستم نفوذ کرده و به داده‌ها آسیب برساند یا آن را از بین ببرد. به همین دلیل، غیرفعال کردن لاگین مستقیم با کاربر root یکی از مهم‌ترین اقدامات امنیتی در سیستم‌های لینوکسی است. 

چگونه لاگین با کاربر root را غیرفعال کنیم؟

برای غیرفعال کردن لاگین مستقیم با کاربر root در لینوکس، باید فایل پیکربندی SSH را ویرایش نماییم. SSH پروتکلی است که برای اتصال به سیستم‌های از راه دور استفاده می‌شود. با تغییر یک تنظیم در این فایل، می‌توانیم لاگین با کاربر root از طریق SSH را غیرفعال کنیم.

SSH چیست و چه کاربردی دارد؟

1.ابتدا یک ترمینال باز کرده و دستور زیر را اجرا کنید تا فایل پیکربندی SSH را با استفاده از ویرایشگر nano باز نمایید:

 

nano /etc/ssh/sshd_config

 

2. در این فایل، دنبال خطی که با PermitRootLogin شروع می‌شود، بگردید. به طور پیش‌فرض، مقدار این گزینه روی yes تنظیم شده است. این مقدار را به no تغییر دهید تا لاگین با کاربر root را غیرفعال کنید:

Prevent root logins: #

PermitRootLogin no

3.پس از انجام تغییرات، فایل را ذخیره کرده و از ویرایشگر خارج شوید. سپس، سرویس SSH را مجددا راه اندازی کنید تا تغییرات اعمال گردند: 

sudo systemctl restart sshd

پس از انجام این تغییرات، دیگر نمی‌توانید به طور مستقیم با کاربر root به سیستم لاگین نمایید. 

 

چگونه به کاربر root دسترسی پیدا کنیم؟

اگر به دسترسی‌های کاربر root نیاز دارید، می‌توانید پس از لاگین با یک کاربر معمولی (که دسترسی sudo دارد)، از دستور su برای تغییر کاربر به root استفاده کنید: 

sudo su

با وارد کردن رمز عبور کاربر root، به محیط کاربری root منتقل خواهید شد. برای استفاده از دستور su، کاربر شما باید به گروه sudo تعلق داشته باشد تا بتواند با امتیازات root دستورات را اجرا نماید. همیشه به یاد داشته باشید که با احتیاط با دسترسی‌های root برخورد کنید.  هر تغییری که با دسترسی root انجام می‌دهید، می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر روی سیستم داشته باشد. با غیرفعال کردن لاگین مستقیم با کاربر root، امنیت سیستم خود را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهید و از دسترسی‌های غیرمجاز به سیستم جلوگیری می‌کنید.

 

3.محدودسازی ورود کاربران به سرور لینوکس

در محیط‌های چند کاربره لینوکسی، محدود کردن دسترسی کاربران به سیستم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. با محدود کردن ورود کاربران، می‌توان از دسترسی‌های غیرمجاز به سیستم و داده‌ها جلوگیری کرد و امنیت سرور را افزایش داد. این کار به خصوص در سرورهایی که چندین کاربر به طور همزمان از آن استفاده می‌کنند، ضروری است. 

چگونه ورود کاربران را محدود نماییم؟ 

برای محدود کردن ورود کاربران به سرور لینوکس، می‌توانیم از فایل پیکربندی SSH استفاده کنیم. SSH پروتکلی است که برای اتصال به سیستم‌های از راه دور به کار می‌رود. با ویرایش این فایل، می‌توانیم لیستی از کاربران مجاز برای ورود به سیستم را مشخص کنیم. مراحل محدود سازی ورود کاربران به صورت زیر است.

1.ابتدا یک ترمینال باز کرده و دستور زیر را اجرا نمایید تا فایل پیکربندی SSH را با استفاده از ویرایشگر nano باز کنید:

nano /etc/ssh/sshd_config

2.در این فایل، به دنبال بخشی خالی بگردید و دستور زیر را اضافه نمایید:

AllowUsers ali sina

در این مثال، تنها کاربران ali و sina مجاز به ورود به سیستم هستند. شما می‌توانید نام کاربران مورد نظر خود را به جای ali و sina قرار دهید.

3.پس از اعمال تغییرات، فایل را ذخیره کرده و از ویرایشگر خارج شوید. سپس، سرویس SSH را مجددا راه اندازی کنید تا تغییرات اعمال گردند:

sudo systemctl restart sshd

نکات مهم

• کاربران غیر مجاز: کاربرانی که در لیست AllowUsers قرار ندارند، به هیچ وجه نمی‌توانند به سیستم از راه دور متصل شوند.

• کاربر root: اگر می‌خواهید ورود کاربر root را نیز محدود کنید، می‌توانید دستور PermitRootLogin no را در همین فایل اضافه نمایید.

• سایر گزینه‌ها: علاوه بر AllowUsers، گزینه‌های دیگری نیز در فایل sshd_config وجود دارد که می‌توان از آن‌ها برای تنظیمات پیشرفته‌تر استفاده نمود. به عنوان مثال، با استفاده از گزینه DenyUsers می‌توان لیستی از کاربران غیرمجاز را مشخص کرد.

• امنیت: محدود کردن ورود کاربران یکی از اقدامات مهم برای افزایش امنیت سرور است؛ اما به تنهایی کافی نیست. برای حفاظت کامل از سرور، باید از سایر اقدامات امنیتی مانند استفاده از رمزهای عبور قوی، به‌روزرسانی‌های منظم سیستم و نصب فایروال نیز استفاده کنید.

فایروال چیست؟ معرفی و مقایسه انواع Firewall

4.غیر فعال کردن پروتکل 1 SSH

چرا باید پروتکل 1 SSH را غیرفعال کنیم؟ سرویس SSH برای برقراری ارتباط امن از دو پروتکل استفاده می‌نماید. پروتکل 1 به دلیل قدیمی بودن، آسیب‌پذیری‌های امنیتی بیشتری دارد و در مقایسه با پروتکل 2 امنیت کمتری را ارائه می‌دهد. به همین دلیل، برای افزایش سطح امنیت ارتباطات SSH، بهتر است که استفاده از پروتکل 1 را غیرفعال نموده و تنها از پروتکل 2 بهره ببریم.

چگونه پروتکل 1 SSH را غیرفعال کنیم؟

 برای غیرفعال کردن پروتکل 1 SSH، باید فایل پیکربندی سرویس SSH به نام sshd_config را ویرایش کنیم. این فایل حاوی تنظیمات مختلف سرویس SSH است. برای باز کردن این فایل در ویرایشگر nano، دستور زیر را در ترمینال وارد نمایید:

nano /etc/ssh/sshd_config

در این فایل، به دنبال خطی که با # Protocol 2,1 شروع می‌شود، بگردید. این خط نشان می‌دهد که در حال حاضر هر دو پروتکل 1 و 2 فعال هستند. برای غیرفعال کردن پروتکل 1، این خط را به صورت زیر تغییر دهید:

Protocol 2

با این تغییر، تنها پروتکل 2 فعال خواهد شد.

پس از اعمال تغییرات در فایل پیکربندی، برای اینکه تغییرات اعمال شده به درستی اعمال گردند، باید سرویس SSH را مجددا راه‌اندازی کنیم. برای این کار، دستور زیر را در ترمینال وارد نمایید:

systemctl restart sshd

با اجرای این دستور، سرویس SSH متوقف شده و مجددا با تنظیمات جدید راه‌اندازی می‌شود.

نکات مهم

• دستورات بالا برای سیستم عامل‌های مبتنی بر لینوکس مانند اوبونتو، دبیان و CentOS کاربرد دارند. در سیستم عامل‌های دیگر، ممکن است دستورات کمی متفاوت باشند.

• غیرفعال کردن پروتکل 1 تنها یکی از اقدامات امنیتی است که می‌توانید برای افزایش امنیت سرویس SSH انجام دهید. توصیه می‌شود که سایر تنظیمات امنیتی مانند تغییر پورت پیش‌فرض SSH، استفاده از کلیدهای عمومی برای احراز هویت و محدود کردن دسترسی به SSH را نیز انجام دهید.

• ویرایش فایل پیکربندی SSH نیاز به دقت بالایی دارد. هرگونه اشتباه در ویرایش این فایل می‌تواند باعث اختلال در عملکرد سرویس SSH شود.

• با انجام مراحل بالا، شما موفق شده‌اید پروتکل 1 SSH را غیرفعال کرده و سطح امنیت ارتباطات خود را افزایش دهید.

5.استفاده از پورت‌های غیر استاندارد برای SSH

پورت پیش‌فرض سرویس SSH، یعنی پورت 22، به عنوان یک هدف جذاب برای هکرها شناخته می‌شود. بسیاری از اسکنرهای خودکار، پورت 22 را به عنوان اولین هدف خود در نظر می‌گیرند. تغییر پورت SSH به یک عدد تصادفی و غیرمنتظره، می‌تواند به عنوان یک لایه امنیتی اضافی عمل کرده و احتمال موفقیت حملات را کاهش دهد.

چرا تغییر پورت SSH به 2222 کافی نیست؟

 اگرچه تغییر پورت SSH از 22 به 2222 می‌تواند کمی از خطر را کاهش دهد، اما این کار به تنهایی کافی نیست. بسیاری از هکرها پس از اسکن ناموفق پورت 22، به سراغ پورت‌های متداول دیگری مانند 2222 می‌روند. بنابراین، انتخاب یک پورت تصادفی و غیرمعمول بسیار مهم‌تر است. پیشنهاد می‌شود از پورت‌هایی در بازه 10000 تا 65000 برای سرویس SSH استفاده کنید. این بازه به دلایل زیر مناسب است:

• کمتر شناخته شده: پورت‌هایی در این بازه به طور گسترده توسط سرویس‌های دیگر استفاده نمی‌شوند و بنابراین کمتر مورد توجه هکرها قرار می‌گیرند.

• تعداد زیاد: این بازه شامل تعداد بسیار زیادی پورت می‌باشد و انتخاب یک پورت تصادفی در آن بسیار آسان است.

• پرهیز از پورت‌های رزرو شده: برخی از پورت‌ها برای سرویس‌های خاص رزرو شده‌اند. بهتر است از انتخاب این پورت‌ها خودداری کنید تا از تداخل با سایر سرویس‌ها جلوگیری شود.

چگونه پورت SSH را تغییر دهیم؟

برای تغییر پورت SSH، باید فایل پیکربندی سرویس SSH sshd_config را ویرایش کنید. در این فایل، خطی را که با عبارت  Portشروع می‌شود پیدا نموده و عدد بعد از آن را با پورت دلخواه خود جایگزین کنید. به عنوان مثال:

Port 22223

پس از اعمال این تغییر، سرویس SSH را مجددا راه‌اندازی نمایید.

 

نکات مهم

• امنیت جامع: تغییر پورت SSH تنها یکی از اقدامات امنیتی است که می‌توانید برای محافظت از سرور خود انجام دهید. استفاده از رمزهای عبور قوی، فعال کردن احراز هویت دو مرحله‌ای و به‌روزرسانی نرم‌افزارها نیز بسیار مهم هستند.

• مستندسازی: پس از تغییر پورت SSH، حتما پورت جدید را یادداشت کرده و در یک مکان امن نگهداری کنید.

• تست پس از تغییر: پس از تغییر پورت، حتما اتصال به سرور از طریق SSH جدید را تست کنید تا از صحت پیکربندی اطمینان حاصل نمایید.

با رعایت این نکات، می‌توانید امنیت سرور SSH خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهید.

 

6. فیلتر کردن ارتباطات SSH با فایروال: یک لایه امنیتی اضافی

پروتکل SSH به عنوان یکی از امن‌ترین روش‌های اتصال به سیستم‌های از راه دور شناخته می‌شود. با این حال، با اعمال محدودیت‌ها و فیلتر کردن ترافیک SSH، می‌توان امنیت سیستم را به میزان قابل توجهی افزایش داد. این کار به ویژه در محیط‌هایی که سرور در معرض حملات سایبری قرار دارد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

فیلتر کردن ترافیک SSH با مکانیزم Rate Limiting

اگر تنها از یک آدرس IP خاص برای اتصال به سرور استفاده می‌نمایید، می‌توانید با استفاده از دستور iptables ترافیک SSH را به آن آدرس محدود کنید. به عنوان مثال، دستور زیر تنها به سیستم با آدرس IP 5.56.233.9 اجازه اتصال به پورت 22 (پورت پیش‌فرض SSH) را می‌دهد:

iptables -A INPUT -p tcp -s 5.56.233.9 -dport 22 -j ACCEPT

با این کار، هرگونه تلاش برای اتصال به پورت 22 از آدرس‌های IP دیگر مسدود خواهد شد.

 

فیلتر کردن ترافیک SSH با مکانیزم Rate Limiting

در صورتی که می‌خواهید به همه کاربران اجازه اتصال به سرور را بدهید؛ اما تمایل دارید از حملات بروت فورس جلوگیری کنید، می‌توانید از مکانیزم Rate Limiting استفاده نمایید. این مکانیزم تعداد درخواست‌های ورودی به یک سرویس را در یک بازه زمانی مشخص محدود می‌کند. به عنوان مثال، دستورات زیر یک مکانیزم Rate Limiting برای ترافیک SSH پیاده‌سازی می‌نمایند:

iptables -A INPUT -p tcp --dport 22 -m state --state NEW -m recent --set --name ssh --rsource

iptables -A INPUT -p tcp --dport 22 -m state --state NEW -m recent ! --rcheck --seconds 60 --hitcount 4 --name ssh --rsource -j ACCEPT  

دستور اول یک شمارنده برای هر آدرس IP ایجاد می‌کند. دستور دوم باعث می‌گردد که اگر در مدت 60 ثانیه، بیش از 4 درخواست از یک آدرس IP به پورت 22 ارسال شود، آن آدرس IP به مدت 60 ثانیه بلاک گردد.

نکات مهم

• پالیسی پیش‌فرض DROP: برای اینکه دستورات Rate Limiting به درستی عمل کنند، باید پالیسی پیش‌فرض فایروال را روی DROP تنظیم نمایید. این بدان معناست که هر پکتی که با قوانین تعریف شده در فایروال مطابقت نداشته باشد، رد می‌گردد.

• تغییر پورت SSH: اگر پورت SSH را تغییر داده‌اید، باید در دستورات بالا به جای 22، شماره پورت جدید را وارد کنید.

• پایداری قوانین فایروال: قوانین فایروال پس از ریبوت شدن سیستم از بین می‌روند. برای ماندگاری قوانین، می‌توانید آن‌ها را در یک فایل ذخیره کرده و هنگام بوت شدن سیستم، آن فایل را بارگذاری کنید.

• ابزارهای مدیریت فایروال: برای مدیریت پیچیده‌تر فایروال، می‌توانید از ابزارهایی مانند firewalld یا ufw استفاده کنید که کار با آن‌ها آسان‌تر است.

7.استفاده از کلیدهای امنیتی برای تشخیص هویت: لایه ای اضافی از امنیت

استفاده از کلیدهای امنیتی (SSH keys) به عنوان روشی بسیار ایمن برای دسترسی به سرورها شناخته شده است. با بهره‌گیری از این روش، دیگر نیازی به وارد کردن رمز عبور پیچیده و به خاطر سپردن آن نیست. کلیدهای امنیتی از جفت کلید‌های Private key و Public key تشکیل گردیده‌اند که به صورت رمزنگاری شده عمل می‌کنند و امنیت بالایی را فراهم می‌آورند. با غیرفعال کردن کامل ورود با رمز عبور، خطر حملات بروت فورس به حداقل می‌رسد. 

 مزایای استفاده از کلیدهای امنیتی عبارت است از:

• حذف نیاز به وارد کردن پسورد: یکی از بزرگترین مزایای کلیدهای امنیتی، حذف نیاز به وارد کردن پسوردهای پیچیده و طولانی است. با استفاده از کلید امنیتی، تنها کافی است دستگاه را به کامپیوتر متصل کرده یا کد یکبار مصرف نمایش داده شده روی آن را وارد کنید. این کار نه تنها فرآیند ورود به سیستم را ساده‌تر می‌نماید، بلکه خطر فراموش کردن یا لو رفتن پسورد را نیز کاهش می‌دهد.

• مقاومت در برابر حملات بروت فورس: حملات بروت فورس یکی از رایج‌ترین روش‌های هک کردن است که در آن هکرها با استفاده از برنامه‌های کامپیوتری، تعداد بسیار زیادی از ترکیبات ممکن برای رمز عبور را به صورت خودکار امتحان می‌کنند. از آنجایی که کلیدهای امنیتی از یک کلید رمزنگاری منحصر به فرد استفاده می‌نمایند که به صورت فیزیکی در اختیار کاربر است، این نوع حملات عملاً بی‌اثر خواهند بود.

• غیرفعال کردن کامل ورود با پسورد: با استفاده از کلیدهای امنیتی، می‌توان ورود به سیستم با پسورد را به طور کامل غیرفعال کرد. این بدان معناست که تنها راه برای ورود به سیستم، استفاده از کلید امنیتی است. این قابلیت سطح امنیت سیستم را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد؛ زیرا حتی اگر هکر بتواند به اطلاعات حساب کاربری شما دسترسی پیدا نماید، بدون داشتن کلید امنیتی نمی‌تواند به سیستم وارد شود.

چرا کلیدهای امنیتی مهم هستند؟

• امنیت بالاتر: کلیدهای امنیتی یک لایه امنیتی اضافی را به سیستم شما اضافه می‌کنند و از سیستم در برابر حملات مختلف مانند فیشینگ، بدافزارها و حملات بروت فورس محافظت می‌نمایند.

• راحتی استفاده: با وجود اینکه کلیدهای امنیتی سطح امنیت را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهند؛ اما استفاده از آن‌ها بسیار ساده است.

• مناسب برای سازمان‌ها: کلیدهای امنیتی برای سازمان‌هایی که به امنیت اطلاعات اهمیت زیادی می‌دهند، بسیار مناسب هستند. با استفاده از کلیدهای امنیتی، سازمان‌ها می‌توانند از دسترسی‌های غیرمجاز به سیستم‌های خود جلوگیری کنند و اطلاعات حساس را محافظت نمایند.

فیشینگ چیست؟ شناسایی و مقابله با Phishing

نتیجه گیری

در این مقاله، به بررسی هفت نکته طلایی برای افزایش امنیت در سیستم‌عامل لینوکس پرداختیم. از اهمیت استفاده از رمزهای عبور قوی و پیچیده تا غیرفعال کردن پروتکل‌های قدیمی و پیکربندی صحیح فایروال، هر یک از این نکات به نوبه خود می‌تواند به تقویت امنیت سیستم شما کمک کند. به یاد داشته باشید که امنیت یک فرایند مداوم است و نیاز به به‌روزرسانی مداوم دارد.

با پیاده‌سازی این نکات و انجام به‌روزرسانی‌های امنیتی به صورت منظم، می‌توانید به طور قابل توجهی از سیستم خود در برابر تهدیدات سایبری محافظت کنید. همچنین، استفاده از ابزارهای امنیتی و شرکت در دوره‌های آموزشی تخصصی در زمینه امنیت سایبری می‌تواند به شما در ارتقای سطح دانش و مهارت‌هایتان کمک نماید. در نهایت، مهمترین نکته این است که همیشه به آخرین تهدیدات و آسیب‌پذیری‌ها توجه داشته باشید و سیستم خود را در برابر آن‌ها مقاوم کنید.